چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در سه ماهه نخست سال 1399

و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی براساس داده های آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات سه ماه نخست سال جاری با داده های سالیانه هفت سال گذشته (سالهای 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری سه ماهه نخست سال 1399 با مدت مشابه سال های قبل نیز مقایسه گردیده است.

• صادرات:

در سه ماهه نخست سال 1399 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 2070 هزار تن و به ارزش 1250 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن9.4  درصد و از نظر ارزش19.6  درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات سه ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 3.9 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به 1397 نیز 8.6 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی[1] به ارزش 350.6 میلیون دلار با سهم28  درصد،انواع میوه های درختی به ارزش 346.5 میلیون دلار با سهم 27.7 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 109.7 میلیون دلار با سهم 8.8 درصد، انواع شیرینی‌ها و شکلات‌ها[2] به ارزش 73.9 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، ماهی و میگو به ارزش 44.6 میلیون دلار با سهم 3.6 درصد، زعفران 38.6 میلیون دلار با سهم حدود 3.1 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت 38.2 میلیون دلار با سهم 3.1 درصد، رب گوجه فرنگی 32.2 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 14 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد و انواع خمیرهای غذایی 13.7 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 604 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (290دلار)108  درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در سه ماهه نخست سال 99، 141658 ریال بوده، که نسبت به سال قبل با 98138 ریال 44.4 درصد افزایش داشته است.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سه ماه نخست سال 6899 هزار تن با ارزش 2615 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن77.3  درصد و از نظر ارزش34.3  درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت حدود 32 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 1.1 درصد کمتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماهه نخست سال 99، شامل ذرت به ارزش 587.9 میلیون دلار با سهم 22.5 درصد، گندم به ارزش 537.4 میلیون دلار با سهم 20.6 درصد، کنجاله به ارزش 148.8 میلیون دلار با سهم 5.7 درصد، برنج به ارزش 208.2 میلیون دلار با سهم 8 درصد، روغن نباتی به ارزش 138.8 میلیون دلار با سهم 5.3 درصد، دانه سویا به ارزش 169.7 میلیون دلار با سهم 6.5 درصد، قند و شکر به ارزش 152.1 میلیون دلار با سهم 5.8 درصد، جو به ارزش 130.3 میلیون دلار با سهم 5 درصد، انواع میوه به ارزش 98.9 میلیون دلار با سهم 3.8 درصد، چای به ارزش 68.9 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد و گوشت قرمز به ارزش 59.5 میلیون دلار با سهم 2.3 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 95 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در سه ماهه نخست سال 1399، 379 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (854دلار) حدود 56 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42000 ریال بوده، که نسبت به سال قبل تغییری نداشته است.

• تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سه ماه نخست سال 1399 ، 1365- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 46 درصد بهبود نشان می‌دهد (ارزش صادرات 3.9 درصد و ارزش واردات حدود 31.7 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری سه ماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که 1277- میلیون دلار بوده، 6.8 درصد کسری داشته است.

جدول 1- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سه ماه نخست سال 1399  و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 92 الی98

• نهاده‌های کشاورزی
  • آفت‌کش ها

در سه ماه نخست سال 99 ، جمعا 2824.1 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و1282.7  تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش‌های آماده مصرف حدود 66 درصد و تکنیکال‌ها حدود 79 درصد کاهش نشان می‌دهد.در مجموع با تبدیل آفتکش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در سه ماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفتکش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 74 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف‌کش‌ها 78.7 درصد، حشره‌کش‌ها 77 درصد و قارچ‌کش‌ها 75.4درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش‌های وارداتی در سه ماه نخست سال 1399،33.6  میلیون دلار می باشد که67.3  درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در سه ماه نخست سال 99 مقدار 1053.8 تن آفتکش آماده مصرف و 65.2 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 1933.8 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 7.8 درصد افزایش و تکنیکال 58 درصد کاهش داشته و از نظر ارزش نیز در مجموع 9.8 درصد کاهش دارد.

• کود‌ها

کل واردات کود ها در سه ماه نخست سال 99 ، 17.8 هزار تن با ارزش 18.1 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 87.5 درصد و از نظر ارزش 74.9 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کودهای وارداتی کود NPK 17.2 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 100 درصد، کودهای پتاسه 82.3 درصد، میکرو 80.8 درصد و کودهای ازته 64.9 درصد به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

در سه ماه نخست سال 99 مقدار 882.4 هزار تن کود باارزش 157 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 11 درصد و از نظر ارزش 13.9 درصد کاهش داشته است. ضمنا بیش از 90 درصد مقدارکودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در سه ماه نخست سال1399، 2534 تن با ارزش 41.3 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی 28.2 درصد و از نظر ارزش 13.4 درصد کاهش نشان می‌دهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 98.9درصدی، بذر چغندر قند با کاهشی 46.7 درصدی و بذر ذرت با کاهش 63.4 درصدی روبرو بوده است ، لیکن بذر یونجه و شبدر با 44.1 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در سه ماه نخست سال 99 جمعا مقدار 1686.1 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 2.7 میلیون دلار صادر گردیده که کلا مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده می‌باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 41.8 درصد و از نظر ارزش 39 درصد کاهش نشان می‌دهد.

• میزان بارندگی:

• طی نه ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 285.4 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 8 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) 28.9 درصد افزایش داشته است.[3]

   

  [1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

  [2] شامل: "شیرینی و شکلات" و "بیسکویت و ویفر"

  [3] منبع: سازمان هواشناسی کشور- مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران