چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در دو ماهه نخست سال 1399

و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی براساس داده های آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات دو ماه نخست سال جاری با داده های سالیانه هفت سال گذشته (سالهای 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری دو ماهه نخست سال 1399 با مدت مشابه سال های قبل نیز مقایسه گردیده است.

• صادرات:

در دو ماهه نخست سال 1399 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 1670 هزار تن و به ارزش 889 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 11.5 درصد و از نظر ارزش 20.7 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات دو ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 8.7 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به 1397 نیز 2.1  درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی[1] به ارزش 292.3 میلیون دلار با سهم 32.9 درصد،انواع میوه‌های درختی به ارزش 241.8 میلیون دلار با سهم 27.2درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 81.7 میلیون دلار با سهم 9.2 درصد، شیرینی‌جات[2] به ارزش 49.5 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، ماهی و میگو به ارزش 29.3 میلیون دلار با سهم 3.3 درصد، زعفران 23.4 میلیون دلار با سهم حدود 2.6 درصد، رب گوجه فرنگی 22.6 میلیون دلار با سهم 2.5 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت22.6 میلیون دلار با سهم 2.4 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 9.4 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد و انواع خمیرهای غذایی 8.2 میلیون دلار با سهم 0.9 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی532 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (296 دلار) 80 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در دو ماهه نخست سال 99، 137185 ریال بوده است.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 99، 5183 هزار تن با ارزش 1870 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 81 درصد و از نظر ارزش 37 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود.ارزش واردات در این مدت حدود  22 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 14.2درصد بیشتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماهه نخست سال 99، شامل گندم به ارزش 483 میلیون دلار با سهم 25.8 درصد، ذرت به ارزش 422.8 میلیون دلار با سهم 22.6 درصد، کنجاله به ارزش 136.9 میلیون دلار با سهم 7.3 درصد، برنج به ارزش 126.3 میلیون دلار با سهم 6.8 درصد، دانه سویا به ارزش 110.5 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، جو به ارزش 93.5 میلیون دلار با سهم 5 درصد، قند و شکر به ارزش 81.6 میلیون دلار با سهم 4.4 درصد، روغن نباتی به ارزش 73.6 میلیون دلار با سهم 3.9 درصد، انواع میوه به ارزش 54.2 میلیون دلار با سهم 2.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 50.3 میلیون دلار با سهم 2.7 درصد، و چای به ارزش 48.7 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 90 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می‌شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در دو ماهه نخست سال 99، 361 دلار می‌باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (787 دلار) 54  درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42000 ریال بوده است.

• تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 1399 ، 981- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود31 درصد بهبود نشان می‌دهد (ارزش صادرات 8.7 درصد و ارزش واردات حدود 22 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری دو ماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که 729- میلیون دلار بوده، 34.6 درصد کسری داشته است.

جدول 1- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 1399 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 92 الی98

• نهاده‌های کشاورزی
  • آفتکش‌ها

در دو ماه نخست سال 99 ، جمعا 2371.7 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 965.7 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش‌های آماده مصرف حدود 36 درصد و تکنیکال‌ها حدود 73 درصد کاهش نشان می‌دهد.در مجموع با تبدیل آفتکش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در دو ماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفتکش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 61.7 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی حشره‌کش‌ها 74.6درصد و قارچ‌کش‌ها 69.4 درصد و علف‌کش‌ها 68 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش‌های وارداتی در دو ماه نخست سال 99، 26.6 میلیون دلار می‌باشد که 55 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در دو ماه نخست سال 99 مقدار 621.9 تن آفتکش آماده مصرف و 45.8 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 1151.1 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 5 درصد افزایش و تکنیکال 60 درصد کاهش داشته و از نظر ارزش نیز در مجموع 14.9 درصد کاهش دارد.

• کود‌ها

کل واردات کود‌ها در دو ماه نخست سال 99، 12.2 هزار تن با ارزش 10.5 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 91 درصد و از نظر ارزش 84 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کود‌های وارداتی به ترتیب کودهای حیووانی یا نباتی یا مخلوط 186.9 درصد و NPK 22.7 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 100 درصد، میکرو 86.6 درصد و کودهای پتاسه 85.3 درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

در دو ماه نخست سال 99 مقدار 653.7 هزار تن کود با ارزش 117.8 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 14.5 درصد و از نظر ارزش 14.7 درصد کاهش داشته است. ضمنا بیش از 90 درصد مقدارکودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در دو ماه نخست سال 99 ، 1692 تن با ارزش حدود 27 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی 15.2 درصد و از نظر ارزش 21.4 درصد کاهش نشان می‌دهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 98.3 درصدی، بذر یونجه و شبدر با کاهشی 57.6 درصدی و بذر سیب‌زمینی با کاهش 55 درصدی روبرو بوده است ، لیکن بذر چغندر قند با 34.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در دو ماه نخست سال 99 جمعا مقدار 1283.9 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 1.8 میلیون دلار صادر گردیده که کلا مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده می‌باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 48 درصد و از نظر ارزش 57.3 درصد کاهش نشان می‌دهد.

• میزان بارندگی:

طی هشت ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 304.6 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل  7 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) 32 درصد افزایش داشته است.[3]

[1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

[2] شامل: "شیرینی و شکلات" و "بیسکویت و ویفر"

[3] منبع: شرکت مدیریت منابع آب- دفتر مطالعات پایه منابع آب