استراتژی های اساسی موضوعات مطالعاتی مرکز( سه سال پیش رو)

مقدمه: افزایش جمعیت و تقاضای آب برای رفع نیازهای شرب و توسعه اقتصادی جمعیت رو به رشد کشور از یک طرف و کاهش شدید منابع آب های سطحی و فقدان فاحش تعادل منابع و مصارف آبهای زیرزمینی را بایستی از واقعیت های اجتناب ناپذیر مدیریت آب کشور دانست که در صورت عدم توجه هم موجب عدم توسعه مناسب خواهد شد و هم تعارضات اجتماعی و سیاسی را تشدید خواهد نمود و هم تهدید های زیست محیطی را گسترش خواهد داد. بخش کشاورزی کشور که به طبع خصوصیات و شرایط تولیدی در همه جای دنیا بالاترین مصرف کننده آب است در بحران آب با تهدیدها و مشکلات جدی مواجه خواهد شد و در صورت عدم تدبیر و ارائه راهبردهای اساسی مناسب با بحران های شدید اقتصادی، اجتماعی و احتمالاً سیاسی مواجه خواهد شد.

احکام بالادستی نظیر قانون اساسی، سیاست های کلی نظام در بخش کشاورزی، وظایف و تکالیف قانونی و اخیراً سیاست های اقتصاد مقاومتی همگی حکم بر تقویت امنیت غذائی حفظ منابع پایه ـ آب، خاک و منابع طبیعی و افزایش درآمد کشاورزان دارند. در حالیکه وابستگی کشور به تامین مواد غذائی از طریق واردات متوسط درصد خوداتکائی انرژی غذائی کشور طی سالهای 90 تا 92 به متوسط 54% تنزل یافته است عملکرد محصولات کشاورزی با روند کاهش مواجه گردیده اند. منابع پایه بخصوص خاک ومنابع طبیعی روند فرسایشی دارند.

با مروری­به­موارد فوق­مهمترین­استراتژی موضوعات اساسی­مطالعاتی3سال­آینده مرکز به شرح زیر پیشنهاد می گردد:

• عناوین استراتژی های اساسی:

1. تعیین راهبردی ملی و منطقه ای چگونگی و میزان تولیدات کشاورزی
2. تعیین راهبردهای پایداری آب و کشاورزی( تغییر پارادایم خودکفائی به پایداری)
3. تعیین راهبردهای نهضت تکنولوژی به منظور تحقق تولیدات و تقویت پایداری آب و کشاورزی

• رئوس اهداف و موضوعات مورد بررسی بمنظور:

الف ـ تعیین عنوان راهبردهای ملی و منطقه ای میزان و چگونگی حمایت از تولیدات کشاورزی شامل:

 تعیین شاخص های مورد نیاز اعمال آب مجازی در سطح ملی و محلی در تعیین میزان تولید، مصرف آب و عملکرد محصولات کشاورزی( اعم از موجود یا جدید، اعم از مصارف داخلی یا صادراتی) تعیین ابعاد مختلف اقتصادی آب، تعیین مزیت مصرف آب در محصولات کشاورزی( امنیت غذائی یا صادراتی) تعیین ظرفیت های اقلیمی، آب، خاک و تولیدات کشاورزی کشور( با رعایت اصول پایداری تولید منابع و محیط زیست) تعیین مناسب ترین راهبردهای اقتصادی،  اجتماعی کاهش تقاضای آب و ایجاد تعادل منابع و مصارف، تعیین شاخص های بهره وری بمنظور اعمال آب مجازی در سطح ملی و منطقه ای در حمایت از تولید محصولات کشاورزی اعم از مصرف داخلی یا صادراتی، تعیین راهبردهای گسترش خصوصی سازی و تقویت آن در برنامه های آب و کشاورزی، تعیین راهبردهای مناسب سرمایه گذاری در مصارف انواع آب های نامتعارف ، معرفی و اطلاع رسانی و آشنایی مستمر شاخص های جامعه انتخابی و یافته های مطالعاتی به صاحبان فضای کسب و کار.

رصد و ارزیابی مستمر وضعیت اقلیم، آب ، تولید، اقتصاد و تجارت کشاورزی ، بررسی تجربیات کشورها در چگونگی تعاملات و سیاست های اتخاذ شده آنان در مباحث آب و کشاورزی

ب ـ تعیین راهبردهای پایداری آب و کشاورزی شامل:

1. ارزیابی ناپایداری منابع و مصارف آبهای زیرزمینی در سطوح دشت های کشور و تعیین مناسب ترین راهبردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و تعادل بخشی
2. ارزیابی میزان پایداری منابع آبهای سطحی در سطح حوضه ای آبریزدرجه 2 و ملی و به تفکیک استانی و ارائه راهبردهای مناسب در راستای استفاده پایدار از آنها
3. ارزیابی ظرفیت حاصلخیزی موجود خاک های کشور و ارائه راهبردهای اقتصادی ـ فنی مناسب تقویت و پایداری خاک های کشور و ارائه راهبردها و شاخص های مناسب بهره برداری از آنها
4. ارزیابی وضعیت پایداری تولید محصولات کشاورزی( تطبیق عرضه با تقاضا) بمنظور تعیین مدلهای مناسب عرضه منطبق با ظرفیت بازارهای داخلی
5. ارزیابی وضعیت پایداری تجارت محصولات از طریق شناسائی موانع و نارسائیها، تجارت و ارائه پیشنهادات ایجاد مناسبات جدید بمنظور ایجاد بازار پایدار متناسب با ظرفیت های تولیدی محصولات قابل صادراتی( فصلی و منطقه ای)
6. بررسی و تعیین منابع درآمدی جایگزین بمنظور تقویت پایداری درآمد صاحبان کسب و کار کشاورزی در اجرای برنامه های پایداری منابع( نظیر تعادل بخشی یا اعمال آب مجازی)

ج ـ تعیین راهبردهای ایجاد نهضت تکنولوژی بمنظور ارتقاء بهره وری و تقویت پایدار ی آب و کشاورزی شامل:

1. ارزیابی سیاست ها و روشهای تولید و عرضه تکنولوژی و فن آوری در کشور و ارائه سیاست ها و روش های مناسب
2. شناسائی مناسب ترین سیاست ها و روش های تولید و فناوری تکنولوژی در جهان
3. شناسائی و تعیین روش های حمایت از دستاوردهای تکنولوژی و یافته های جدید در جهان
4. شناسائی و تعیین نارسائی های سیستم تولید و عرضه ودسترسی ذینفعان به فن آوری و تکنولوژی در کشور( اعم از روش، مقررات، اعضاء، داخلی یا خارجی)
5. تعیین راهبردهای مناسب دسترسی صاحبان فضای کسب و کار آب و کشاورزی به تکنولوژی های مورد نیاز ( ارائه بسته مناسب تکنولوژی و فن آوری برای تضمین ابعاد فنی و اقتصادی کلیه راهبردهای بندهای الف و ب)
6. تعیین راهبردها و سیاست های خصوصی سازی تحقیقات