طرح مورد حمایت مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب در زمینه بهره‌وری آب، به عنوان طرح برگزیده رونق تولید در استان قزوین انتخاب شد.

پروژه مطالعاتی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با عنوان «بررسی و تحلیل جامع شکاف بهره‌وری و تهیه راهنمای بهبود بهره‌وری آب کشاورزی با رویکرد توانمندسازی کشاورزان و پایداری در آبخوان‌ها (مطالعه موردی: دشت قزوین)» طرح برگزیده رونق تولید در استان قزوین شد.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در راستای پایش اقدامات دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور در زمینه رونق تولید و حل معضلات جامعه و صنعت، با کمک دانشگاه‌های معین هر استان، طرح‌های برگزیده استان‌ها را شناسایی، بررسی و انتخاب نموده است. در استان قزوین، طرح «بررسی و تحلیل جامع شکاف بهره‌وری و تهیه راهنمای بهبود بهره‌وری آب کشاورزی با رویکرد توانمندسازی کشاورزان و پایداری در آبخوان‌ها (مطالعه موردی: دشت قزوین)» به عنوان طرح برگزیده استانی انتخاب شده است. کارفرمای طرح مذکور، مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب، و مجری طرح، آقای دکتر بیژن نظری، عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) بوده است.

اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران در راستای انجام تکالیف پیش بینی شده در قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار، نسبت به ایجاد مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اقدام کرده است. این مرکز در طی 8 سال فعالیت خود در صیانت از فضای کسب و کار بخش کشاورزی و آب، اقدامات و فعالیت‌های متنوع و گسترده‌ای را داشته است. از جمله ماموریت‌ها و فعالیت‌های تعریف شده برای مرکز می‌توان به آینده‌پژوهی در زمینه مسائل راهبردی بخش کشاورزی و آب کشور،تولید فکر راهبردی در زمینه کشاورزی و آب در جهت توسعه کسب و کار با لحاظ منافع ملی و کمک به توسعه اقتصادی پایدار و ارتقا بهره‌وری بخش کشاورزی و آب کشور اشاره نمود.

طرح «بررسی و تحلیل جامع شکاف بهره‌وری و تهیه راهنمای بهبود بهره‌وری آب کشاورزی با رویکرد توانمندسازی کشاورزان و پایداری در آبخوان‌ها (مطالعه موردی: دشت قزوین)» یکی از پروژه‌های مطالعاتی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب است که با هدف ارائه و اولویت‌بندی راهکارهای ارتقای بهره‌وری آب در راستای افزایش تولید و درآمد کشاورزان ضمن پایداری آب‌خوان، برنامه‌ریزی و انجام شده است. با انجام مطالعه مذکور، لیست راهبردهای اولویت‌دار دشت قزوین به تفکیک محور فعالیت و سازمان‌های مسئول به همراه راهنمای تدوین برنامه بهبود بهره‌وری آب با رویکرد پایداری منابع آب، ارائه شده است که می‌تواند مورد استفاده نهادهای سیاست‌گذاری و اجرایی قرار گیرد.

براساس تجربیات و مطالعات مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب، فرصت‌های زیادی برای ارتقای بهره‌وری آب، افزایش تولید و کاهش فشار به منابع آبی وجود دارد. بهره‌مندی از این فرصتها نیازمند برنامه‌ریزی فرابخشی حوزه‌های دولتی کشاورزی، آب و صنعت و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های شرکت‌ها و فعالان بخش خصوصی  است.

اولین نشست تخصصی بهره‌وری در اتاق ایران

پیوند بین دولتی‌ها، خصوصی‌ها و دانشگاهیان برای بهینه کردن مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی، استفاده از تجربیات دیگر کشورها و آموزش به افراد جامعه برای پذیرش مسئولیت در برابر مدیریت منابع آبی، نکاتی بودند که به عنوان راهکار برای حل معضل کم آبی مطرح شد.

ارائه 10 راهکار و ایده از شرکت‌های خصوصی، نهادهای دولتی و دانشگاهیان با هدف ارتقای سطح بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی محور نشستی بود که به همت مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب ایران، نکسوس بنیاد امیرکبیر و سفارت هلند در تهران برگزار شد.

پیوند بین دولتی‌ها، خصوصی‌ها و دانشگاهیان برای بهینه کردن مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی اصلی‌ترین نکته‌ای بود که در این نشست مورد تأکید قرار گرفت. به باور فعالان و محققان حوزه آب و کشاورزی هیچ‌کدام از این سه رکن به تنهایی نمی‌توانند مسئله کم آبی در ایران را حل کنند.

از آنجا که هلند در تولیدات کشاورزی و تکنولوژی آبیاری زمین‌های زراعتی از جمله کشورهای پیشرفته و تراز اول محسوب می‌شود، در این نشست از مسئول بخش کشاورزی سفارت هلند در تهران دعوت شده بود تا ضمن آشنایی با ظرفیت‌ها و ایده‌هایی که برای بهبود بهره‌وری آب در ایران مطرح است، تجربیات هلند را با نهادهای مربوط در کشور به اشتراک بگذارد.

در ابتدا محمدحسین شریعتمدار، رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب ایران به چالش کمبود آب در دنیا اشاره و با توجه به عدم اتخاذ روش‌های علمی در تصمیم‌گیری‌های کلان تصریح کرد: اگر امروز فشارهای ناشی از کم آبی بخش‌های مختلف کشور را با مشکل روبه‌رو کرده به این دلیل است که در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری‌های حوزه آب و کشاورزی، دقت کافی و آینده‌نگری نداشتیم.

وی ادامه داد: هرچند با پیگیری‌هایی که در چند سال گذشته از سوی نهادهای مختلف انجام شد تا وضعیت آبی کشور را تبیین و ترسیم کنیم این امیدواری به وجود آمد که می‌توانیم به کمک فناوری‌های جدید و تجربیات جهانی، مشکل کم آبی را پشت سر بگذاریم.

رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب ایران از بازچرخانی آب برای مصارف صنعتی، کشاورزی، خدماتی و افزایش بهره‌وری آب در همه بخش‌ها به ویژه کشاورزی که بیش‌ترین مصرف‌کننده منابع آبی است، به عنوان یک راهکار کلی یاد کرد که بر اساس تجربه‌های موجود در سایر کشورها می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

شریعتمدار متوسط مصرف آب جهان در بخش کشاورزی را 70 درصد عنوان کرد که این رقم در ایران بیش از 80 درصد است.

او همچنین از امضای تفاهم‌نامه‌ای با وزارت جهاد کشاورزی طی سال گذشته با عنوان ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی خبر داد که قرار است طبق آن طی دو برنامه 5 ساله هم‌زمان با کاهش 27 میلیارد مترمکعب برابر با 32 درصد از مصرف آب، میزان تولیدات محصولات کشاورزی را به 147 میلیون تن افزایش دهیم.

مسئولیت‌پذیری در برابر مدیریت منابع آبی را آموزش دهیم

در ادامه هانس اسمولدرس، مسئول بخش کشاورزی سفارت هلند در تهران از افزایش روزبه‌روز جمعیت دنیا و نیاز رو به رشد انسان‌ها به منابع آب شیرین اشاره و تأکید کرد: با توجه به این که تنها 3 درصد از منابع آبی موجود در دنیا شیرین است و از این بین تنها یک درصد آن قابل دسترس بوده باید دقت کرد که تنها راه برای تأمین نیاز انسان به منابع آبی استفاده از فناوری‌های جدید برای کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری آب است.

به باور او حکومت‌ها باید از همان کودکی به افراد جامعه، مسئولیت‌پذیری در برابر منابع اندک آبی را بیاموزند. افراد باید یاد بگیرند که استفاده از آب را مدیریت کرده و در حفاظت از منابع طبیعی چون خاک، محیط زیست و غیره تلاش کنند.

اسمولدرس تقویت سیستم آبیاری، نوسازی تکنولوژی، تلاش برای استفاده چندباره از آب و تغییر مدل‌های کشاورزی بر اساس نیاز محصولات مختلف به منابع آبی و از همه مهم‌تر ارتباط مؤثر نهادهای دولتی با بخش خصوصی را در راستای ارتقای بهره‌وری مصرف آب برشمرد.

مسئول بخش کشاورزی سفارت هلند در تهران هدف از برگزاری این نشست را نزدیک شدن دولت و بخش خصوصی برای پیدا کردن راهی برای حل مشکل آب دانست چراکه پیوند این دو بخش یک الگوی تأیید شده جهانی است.

تلفیق توانایی‌های داخلی و ظرفیت‌های خارجی را جدی بگیریم

در ادامه 10 ایده مورد تأیید، تشریح شدند. علیرضا دائمی، معاون سابق وزارت نیرو در حوزه آب و فاضلاب پس از آشنایی با ایده‌های موجود، پیوند بین دانشگاه، بخش خصوصی و دولت را موضوعی غیرقابل اجتناب دانشت و تأکید کرد: وقتی از مدیریت منابع آبی صحبت می‌کنیم باید ارتباط این سه حوزه را پررنگ‌تر ببینیم.

به باور او دولت در توانمندسازی، ظرفیت‌سازی و بسترسازی نقش کلیدی دارد و اگر بتواند این وظیفه خود را به درستی انجام دهد، بدون شک توسعه علم و دانش را میسر می‌کند.

دائمی ارتباط مؤثر ایران با کشورهایی نظیر هلند را ضروری خواند و ادامه داد: اگر روابط ایران با دیگر کشورها در حوزه مدیریت آب و شیوه‌های جدید کشاورزی به وجود آید و بتوان از دانش روز و خدمات فنی مهندسی در این حوزه بهره گرفت، بخش قابل توجهی از مسائل آبی ایران حل می‌شود. باید تلفیق توانایی‌های داخلی و ظرفیت‌های خارجی را جدی گرفت.

حل کم آبی کشور با اقدامات تک بعدی به نتیجه نمی‌رسد

عباس کشاورز، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی یادآور شد: دستاورد مهم این نشست پرهیز از حرکت‌های تک بعدی برای حل مسائل آب کشور است. باید برای موفقیت در این مسیر تمام پدیده‌ها را در قالب یک مجموعه ببینیم و برای پایداری محیط زیست برنامه‌ریزی کنیم. اگر بتوانیم رفتار خود را در این چارچوب مدیریت کنیم، علاوه بر مشکلات حوزه آب دیگر مشکلات محیط زیستی نیز بر طرف می‌شود.

وی از ارائه دو الگوی رفتاری در حوزه کشاورزی بر اساس کشت دیم و کشت آبی خبر داد و گفت: این دو الگو را بر اساس کاهش تقاضای آب، پایداری محیط زیست و افزایش درامد بهره‌برداران ترسیم کردیم. هرچند در این وادی با مشکلات و پیچیدگی‌هایی روبه‌رو بودیم. از طرفی برای اینکه بتوانیم این دو الگو را با موفقیت اجرایی کنیم باید تحولات گسترده‌ای در فضای فناوری و تولید کشور رخ دهد.

کشاورز پیدا کردن راهی برای کاهش نگرانی‌ها در مورد محیط کسب‌وکار و پیاده‌سازی کامل این الگوها را نکته مهم و اساسی عنوان کرد و افزود: آنچه در مورد کشت دیم نگران‌کننده بود، شکنندگی ناشی از تنوع کم محصولاتی است که بر اساس این نوع کشت، تولید می‌شوند. در این بین باید راهی پیدا می‌کردیم تا تنوع محصولات را افزایش دهیم، حاصل خیری خاک را بالا ببریم و سودآوری آن را نیز بیشترکنیم.

این مقام مسئول در نهایت با تأیید آنچه در این نشست مطرح شد، همکاری و هم گرایی بین دولت، بخش خصوصی و نهادهای علمی و پژوهشی را مورد تأکید قرار داد.

اولین نشست تخصصی بهره‌وری 

بدینوسیله به استحضار می‌­رساند، سفارت هلند در ایران با همکاری مرکزHSE  و نکسوس بنیاد دانشگاه امیرکبیر، به منظور افزایش بهره‌­وری آب کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آب، اقدام به برگزاری سلسله نشست­‌های تخصصی بهره‌­وری می­‌نماید. اولین جلسه این نشست با مشارکت مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در تاریخ 4 آذر ماه برگزار می­‌شود. در این نشست، ایده­‌های نوین در زمینه افزایش بهره‌­وری که باعث بهبود فضای کسب وکار می­گردد، معرفی شده و ایده­‌های منتخب توسط سفارت هلند، به مراحل بعدی در نشست­‌هایی که متعاقبا برگزار خواهد شد، راه خواهند یافت.

از افراد صاحب‌نظر و دارای ایده دعوت می­شود، حداکثر تا تاریخ 28 آبان ماه ایده­‌های خود را برای سرکار خانم دکتر ملکیان با شماره تلفن 09133283904 – 02185732839 و یا ایمیل این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید در مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران ارسال فرمایند.