بررسی رویکردهای نوین حمایت و تأمین مالی بخش کشاورزی 

در یازدهمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی 

یازدهمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی با محوریت " اقتصاد کشاورزی، اقتصاد دانش­بنیان و تغییر اقلیم" در تاریخ 18 و 19 اردیبهشت سال 1397 توسط انجمن اقتصاد کشاورزی ایران با همکاری گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی این دانشگاه برگزار گردید. مباحث مختلف در این کنفرانس در قالب برگزاری 5 پنل تخصصی با حضور صاحبنظران، اساتید و سیاست­گذاران در حوزه اقتصاد کشاورزی، ارائه 40 مقاله شفاهی و ارائه بیش از 120 مقاله به صورت پوستر مطرح گردید و مورد تبادل نظر اساتید، دانشجویان و صاحبنظران امر قرار گرفت.

در این کنفرانس­ یکی از پنل­ها به "رویکردهای نوین حمایت و تأمین مالی بخش کشاورزی" اختصاص یافت و نمایندگانی از بانک کشاورزی، بانک مرکزی، صندوق بیمه و صندوق توسعه ملی به این موضوع پرداختند.

دکتر خدارحمی، مدیرعامل بانک کشاورزی به معرفی منابع تأمین مالی بخش کشاورزی پرداخت. بر این اساس منابع عمده تأمین مالی بخش کشاورزی شامل بازار پول (بانک کشاورزی، سایر بانک­ها، صندوق توسعه ملی و صندوق حمایت از توسعه سرمایه­گذاری) و بازار سرمایه (شرکت­های تأمین سرمایه، شرکت­های لیزینگ و شرکت­های کارگزاری) است. در بانک کشاورزی نرخ سود تسهیلات قابل پرداخت به بخش هم از نوع سرمایه­ای و هم از نوع سرمایه در گردش عموماً 18 درصد است. تنها در طرح­های سرمایه­ای مکانیزاسیون، گلخانه، پرورش ماهی در دریا و بذور گواهی شده تسهیلات 15 درصدی پرداخت می­شود. از سوی صندوق توسعه ملی نیز برای بخش کشاورزی، تسهیلات در مناطق برخوردار با نرخ 14 درصد و در مناطق کمتر برخوردار با نرخ 10 درصد و برای صنایع تبدیلی و تکمیلی در مناطق برخوردار با نرخ 16 درصد و در مناطق کمتر برخوردار با نرخ 12 درصد تعلق می­گیرد.

اولویت­های پرداخت تسهیلات بانک کشاورزی در سال 97 شامل سامانه­های نوین آبیاری، مکانیزاسیون، کشت گلخانه­ای، آبزی­پروری، تأمین مالی زنجیره­های ارزش و حمایت از محصولات عمده صادراتی و تولید محصولات استراتژیک می­باشد.

دکتر کمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی اشاره به بازار پول داشته و آن را همواره عمده­ترین منبع تأمین مالی کشور دانستند. طی سال­های اخیر (91 تا 95) اگرچه سهم بازار پول در تأمین مالی اقتصاد کاهش یافته اما کماکان مسلط است. تأمین مالی خارجی بدون تغییر و 3 درصد بوده است. سهم بازار سرمایه کمی افزایش یافته و از 7/6 درصد در سال 91  به 8 درصد در سال 95 رسیده است . سهم صندوق­های سرمایه­گذاری درآمد ثابت رشد قابل توجهی یافته به طوریکه از 3/0 درصد به 10 درصد افزایش یافته است. اگرچه این صندوق ها عمدتا مربوط به بانک­ها می باشد و لذا عملا سهم بازار پول همچنان در سطح 90 درصد باقی مانده است.

از دیگر سخنرانان این پنل آقای دکتر شهیدزاده، رئیس صندوق توسعه ملی بودند که بر سرمایه به عنوان مهمترین نهاده بخش کشاورزی تأکید داشتند به طوریکه همین نهاده می­تواند منجر به افزایش بهره­وری شود. در دنیا اکثر صادرکنندگان بزرگ، تولیدکنندگان کشاورزی هستند لذا در ایران نیز باید به دنبال تجمیع این دو باشیم. ایجاد واحدهای بزرگ مستلزم اصلاحات قانونی و نیاز به یک سرمایه بزرگ است درحالیکه کشور با چالش سرمایه مواجه است.