چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در هفت ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش که با بهره برداری، پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران بدست آمده است برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات ماهانه سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری هفت ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در هفت ماهه نخست سال 1397، میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 4093 هزار تن و به ارزش 3723 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.1 درصد و از نظر ارزش 13.7 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. میزان ارزش صادرات هفت ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 23 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سالهای قبل از آن بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 740 میلیون دلار و سهم ارزشی 19.9 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 657 میلیون دلار و سهم ارزشی 17.6 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 381 میلیون دلار و سهم ارزشی 10.2 درصد، زعفران 179 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.8 درصد و ماهی به ارزش 137 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.7 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، هند، چین، کویت، فدراسیون روسیه، ترکمنستان و ترکیه صورت گرفته که به ترتیب 41.6، 14.2، 7.8، 6.9، 3.3، 3.2، 3، 3، 2.4 و 2.4 درصد می باشد که در مجموع 87 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 909.6 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (404 دلار) 125 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در هفت ماهه نخست سال 97، 41952 ریال لحاظ گردیده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هفت ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 میزان واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هفت ماهه نخست سال 97، 11038 هزار تن با ارزش 6048 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 58.3 درصد و از نظر ارزش 23 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. میزان ارزش واردات 6.6 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع 9.3 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هفت ماهه نخست سال 97، شامل ذرت 1119 به ارزش میلیون دلار و سهم ارزشی 18.5 درصد، برنج به ارزش 990 میلیون دلار و سهم ارزشی 16.4 درصد، دانه سویا به ارزش 790 میلیون دلار و سهم ارزشی 13.1 درصد، روغن نباتی به ارزش 533 میلیون دلار و سهم ارزشی 8.8 درصد، گوشت قرمز به ارزش 443 میلیون دلار و سهم ارزشی 7.3 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 306 میلیون دلار و سهم ارزشی 5.1 درصد، جو به ارزش 272 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.5 درصد و انواع میوه به ارزش 263 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.3 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 78 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی این بخش در هفت ماهه نخست سال 97، 548 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1390 دلار) 60.6 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42482 ریال لحاظ گردیده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 941، سوئیس 877، امارات متحده عربی 578، سنگاپور 475، هلند 419، انگلستان 413، ترکیه 267، برزیل 266، فدراسیون روسیه 241 و پاکستان 178 میلیون دلار بوده که سهم ارزشی هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 15.6، 14.5، 9.6، 7.9، 6.9، 6.8، 4.4، 4.4 و 2.9 درصد بوده و در مجموع حدود 77 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هفت ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هفت ماه نخست سال 1397، 2325- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 21 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 23درصد افزایش و ارزش واردات 6.6 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری هفت ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (3038- میلیون دلار)، 23.5 درصد بهبود داشته است.

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش های شیمیایی

در هفت ماه نخست سال 1397، جمعا 6405 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 6257 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 26.2 درصد کاهش نشان میدهد و تکنیکال ها معادل سال قبل می باشد و در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در هفت ماهه نخست سال 97 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 9.4 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهش قارچ کش ها حدود 30 درصد و حشره کش ها 3.3 درصد بوده و علف کش ها معادل مدت مشابه سال قبل می باشد.

کل ارزش آفتکش های وارداتی در هفت ماهه نخست سال 97 معادل 105 میلیون دلار بوده که تقریبا معادل مدت مشابه سال قبل می باشد.

• کود ها

کل واردات کود ها در هفت ماه نخست سال 1397، 190 هزار تن با ارزش 107 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 19.5 درصد و از نظر ارزش 7.8 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 53 درصد، کودهای ازته حدود 37 درصد و فسفره حدود 36 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند؛ لیکن کود های پتاسه و NPK به ترتیب با افزایش 24.3 درصدی و 4.3 درصدی روبرو بوده اند.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در هفت ماه نخست سال 1397، 5318 تن با ارزش حدود 69 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 57.3 درصد و از نظر ارزش 24.2 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 130 درصدی، بذر ذرت با کاهش 38 درصدی و بذر چغندر قند با کاهش 5.2 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه بوده، لیکن بذر سیب زمینی 35 درصد افزایش داشته است.

• میزان بارندگی:

 طی مهر ماه گذشته میزان بارندگی 10.2 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 19 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 36 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

گردآورندگان:

عبدالرحیم خسروی- روجا کیان پور