چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در هشت ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش که با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات هشت ماه اول سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری هشت ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در هشت ماهه نخست سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 4584 هزار تن و به ارزش 4573 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.1 درصد و از نظر ارزش 14.5 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات هشت ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 7.9 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سال­های قبل بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 987 میلیون دلار با سهم 21.6 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 772 میلیون دلار با سهم 16.9درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 463 میلیون دلار با سهم 10.1 درصد، زعفران 252 میلیون دلار با سهم 5.5 درصد و ماهی به ارزش 155 میلیون دلار با سهم 3.4 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، هند، ترکیه، ترکمنستان، ویتنام و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 39.6، 12.8، 7.5، 6.9، 3، 2.8، 2.4، 2.3، 2.2 و 2.1 درصد می باشد که در مجموع 82 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 998 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (418 دلار) 139 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در هشت ماهه نخست سال 97، 41963 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هشت ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت ماهه نخست سال 97، 12811 هزار تن با ارزش 6882 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 52 درصد و از نظر ارزش 20 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 4.5 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع نیز 9.4 درصد کمتر از میانگین سال­های برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت ماهه نخست سال 97، شامل ذرت به ارزش 1296 میلیون دلار با سهم 18.8 درصد، برنج به ارزش 1001 میلیون دلار با سهم 14.5 درصد، دانه سویا به ارزش 932 میلیون دلار با سهم 13.5 درصد، روغن نباتی به ارزش 633 میلیون دلار با سهم 9.2 درصد، گوشت قرمز به ارزش 525 میلیون دلار با سهم 7.6 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 337 میلیون دلار با سهم 4.9 درصد، جو به ارزش 356 میلیون دلار با سهم 5.2 درصد و انواع میوه به ارزش 286 میلیون دلار با سهم 4.2 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 78 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در هشت ماهه نخست سال جاری، 537 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1398 دلار) حدود 62 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41411 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل سوئیس 1041، هند 972، امارات متحده عربی 677، سنگاپور 530، هلند 495، انگلستان 483، ترکیه 314، فدراسیون روسیه 296، برزیل 289 و پاکستان 185 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 15.1، 14.1، 9.8، 7.7، 7.2، 7، 4.6، 4.3، 4.2 و 2.7 درصد بوده که در مجموع حدود 77 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هشت ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت ماه نخست سال 1397، 2309- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 22 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 7.7 درصد افزایش و ارزش واردات 4.5 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری هشت ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (3329- میلیون دلار)، 30.6 درصد بهبود داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت  ماه نخست سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 90 الی 96

   نهاده های کشاورزی

• • آفت­کش ها

در هشت ماه نخست سال 1397، جمعا 6958 تن آفت­کش بصورت آماده مصرف و 6821 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفت­کش های آماده مصرف 28.3 درصد کاهش و تکنیکال ها 8.3 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفت­کش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در هشت ماهه نخست سال 97 مقدار واردات آفت­کش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 15.1 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهش قارچ­کش ها حدود 33 درصد و حشره­کش ها 5.7 درصد و علف کش ها 13.1 درصد بوده است.

جمع ارزش آفت­کش های وارداتی در هشت ماهه نخست سال 97 حدود 114 میلیون دلار می باشد که حدود 3.4 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در هشت ماه نخست سال 1397 مقدار 1625 تن آفت­کش آماده مصرف و 533 تن آفت­کش تکنیکال جمعا با ارزش 5434 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ترتیب 42.7 12.2 و 13.3 درصد افزایش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در هشت ماه نخست سال 1397، 262 هزار تن با ارزش 138 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 14.7 درصد و از نظر ارزش 5.5 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 57 درصد، کودهای ازته حدود 37 درصد و فسفره 41.5 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند؛ لیکن کود های پتاسه و NPK به ترتیب با افزایش 21 درصدی و 0.6 درصدی مواجه بوده اند.

در هشت ماهه نخست سال 1397 مقدار 2799 هزار تن کود باارزش 729 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 31.2 و 59.5 درصد افزایش داشته است. ضمنا 98 درصد کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در هشت ماه نخست سال 1397، 5734 تن با ارزش حدود 81 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 57 درصد و از نظر ارزش 25 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 71 درصدی و بذر ذرت با کاهش 37 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندر قند و بذر سیب زمینی به ترتیب 1.8 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در هشت ماهه نخست سال 1397 جمعا مقدار 4494 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 16194 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام­های تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 3.6 درصد کاهش و از نظر ارزش حدود 76 درصد افزایش نشان میدهد.

• میزان بارندگی:

 طی دو ماه گذشته از سال آبی 98-1397میزان بارندگی 49.3 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 235.4 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 74.2 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

گردآورندگان:

عبدالرحیم خسروی- روجا کیان پور