گردشگری کشاورزی، راهکار کمک به معیشت مردم در حوضه دریاچه ارومیه

نبود قانون و دستورالعمل‌های اجرایی، نظارتی، بهداشتی و ایمنی در مورد گردشگری کشاورزی مانع اصلی توسعه این حوزه است. اگریتوریسم راهکاری است که می‌تواند در ایجاد اشتغال و درآمد پایدار برای کشاورزان مورد توجه قرار گیرد البته مشروط بر اینکه به عنوان معیشت مکمل دیده شده و جایگزین فعالیت‌های کشاورزی نشود.

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با همکاری گروه اگرواکولوژی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی طی مطالعه‌ای با هدف پیدا کردن راهکاری برای افزایش سطح درآمد روستاهای حوضه دریاچه ارومیه، ابعاد و زوایای توسعه گردشگری کشاورزی را مورد بررسی قرار دادند.

بر اساس اظهارات عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، وضعیت حاکم بر دریاچه ارومیه طی سال‌های گذشته موجب شده، کاهش مصرف آب در این منطقه به اولویت اصلی تبدیل شود. هرچند در این حوزه سرانه زمین به شدت کم بوده در حالی که معیشت مردم وابستگی زیادی به زمین و کشاورزی دارد. با توجه به ضرورت کاهش مصرف آب، سطح درآمد مردم نیز کاهش پیدا می‌کند برای همین لازم بود راهکاری برای جبران آن پیدا می‌کردیم.

وی ادامه داد: پس از بررسی‌های صورت گرفته به این نتیجه رسیدیم که بهترین راه‌حل، تمرکز بر فعالیت‌های خدماتی از جمله گردشگری کشاورزی است.

بر اساس اظهارات معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران گردشگری کشاورزی در حالی می‌تواند به عنوان راهکار مطرح باشد که معیشت مکمل تلقی شود و جایگزین فعالیت اصلی کشاورزی را نگیرد. در واقع این طرح تنها در سامانه‌های فعال کشاورزی قابل اجراست و در این قالب می‌تواند به حیات خود ادامه دهد.

در ادامه این نشست، عبدالمجید مهدوی دامغانی،عضو هیات علمی گروه اگرواکولوژی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی به تشریح پژوهشی با عنوان «امکان‌سنجی، مطالعه ظرفیت‌ها و تعیین مکانیسم‌ها و مدل‌های مفهومی گردشگری کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه» پرداخت.

بر اساس اظهارات وی در این پژوهش زیرساخت‌های لازم، چرایی و چگونگی اجرای طرح مطرح و در ادامه یک مدل عملیاتی برای آن تعریف شد.

مهدوی دامغانی با انتقاد از این‌که تا به امروز هیچ‌گونه مدل مفهومی برای گردشگری کشاورزی از سوی دولت و دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده ارائه نشده است، تأکید کرد: برای توسعه این طرح در سراسر کشور باید نقشه راهی تدوین شود تا بر اساس آن حوزه‌های دارای ظرفیت گردشگری کشاورزی شناسایی شود.

به اعتقاد عضو هیات علمی گروه اگرواکولوژی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی برای عملیاتی شدن گردشگری کشاورزی در کشور، لازم است آب کافی از منابع داخلی حوضه تأمین شود و در عین حال منابع درون حوضه برای احیای دریاچه ارومیه با 40 درصد کاهش مصرف آب در کشاورزی تعادل بخشی شود.

مهدوی دامغانی همچنین توانمندسازی ذی‌نفعان و فعال‌سازی ظرفیت‌های بومی برای ارتقای درامد پایدار را مورد تأکید قرار داد و گفت: گردشگری کشاورزی دارای ابعاد وسیع و قابل توجهی بوده و به عنوان مؤلفه مهمی در راستای فقرزدایی از روستاها و جلوگیری از مهاجرت به شهرها و صیانت از فرهنگ بومی منطقه شناخته می‌شود.

وی تصریح کرد: آنچه امروز مانع اصلی توسعه گردشگری کشاورزی در ایران می‌شود، نبود استراتژی و قانونی مشخص در این زمینه است. از طرف دیگر هیچ نهادی به طور مشخص متولی این امر نیست. این موضوع نیازمند آیین‌نامه نظارتی، بهداشتی و ایمنی بوده و باید به صورت نظام‌مند دنبال شود.