اسلایدشو (27)
گزارش ماهیانه پایش و تحلیل قیمت مواد غذایی اکتبر 2024
قیمت جهانی گندم در ماه سپتامبر سال 2024 به دلیل نگرانی در خصوص بروز شرایط بد آب و هوایی در تعدادی از کشورهای اصلی مبادی صادراتی افزایش یافته است. قیمت جهانی ذرت به دلیل کاهش سطح آب رودخانهها در کشورهای برزیل و ایالات متحده آمریکا که منجر به ایجاد اختلال در حمل و نقل محصول شده، افزایش یافته است. در مقابل قیمت صادراتی برنج واریته ایندیکا به دلیل روند کند مبادلات به طور کلی کاهش یافته است. قیمت جهانی دانههای روغنی و کنجاله آنها نیز در ماه سپتامبر کاهش یافته اما از سوی دیگر قیمت روغن نباتی شاهد تداوم روند افزایشی بوده است.
نشست نوآوری در سیاست گذاری و فن آوری کشاورزی: مفاهیم و کاربردها
کشاورزی ایران با مسائل پیچیدهای نظیر بحران کمی و کیفی آب، عدم عرضه به موقع نهادههای موثر، محدودیت منابع کشاورزی (منابع طبیعی، ذخایر ژنتیکی و منابع مالی)، هزینه تولید بالا، حاشیه سود پایین و نیاز به ارتقای پایداری مواجه است. در چنین شرایطی، "نوآوری در کشاورزی" بهعنوان راهکاری برای برونرفت از این بحرانها مطرح شده است.
اما نکتهای که از آن نباید غافل ماند این مهم است که تعریف و مفهوم دقیق نوآوری، فنآوری و کشاورزی هوشمند همچنان محل بحث است. از آنجاکه این ابهام میتواند موجب سردرگمی در طراحی راهبردها، تخصیص منابع و سیاستگذاریهای مرتبط با توسعه نوآوری در کشاورزی شود، مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران روز یکشنبه مورخ 1403/09/11 در نشستی تخصصی تحت عنوان "نوآوری در سیاستگذاری و فنآوری کشاورزی: مفاهیم و کاربردها" با حضور کارشناسان و فعالان این حوزه، مساله مذکور را از سه جنبه زیر مورد بررسی قرار داده است:
- در کشاورزی هوشمند، نقش فنآوریهای پیشرفته تا چه حد تعیینکننده است؟
- نوآوری در روشها و مدیریت منابع چگونه در کشاورزی هوشمند نمود پیدا میکند و باعث کاهش سطح بحرانها میشود؟
- چگونه فنآوری و نوآوری میتوانند بهطور مکمل در کشاورزی هوشمند به کار گرفته شوند؟
برای مشاهده این نشست به لینک زیر مراجعه نمایید: [https://www.instagram.com/reel/DDCQDahtNcT/?igsh=ZjRjaGV2MDFlajd1]
هشدار راهبردی؛ سیاستگذاری مذاکره نشده
وجود تعارض منافع در میان گروهها و ذینفعان مختلف از جمله چالشهایی است که همواره در فرایند سیاستگذاری به چشم میخورد. در واقع هر نوع سیاستگذاری به نحوی باعث انتقال منافع از گروهی به گروه دیگر میشود. در صورتی که سیاستگذاری، همراه با اغنا افکار و اطلاعرسانی به ذینفعان نباشد، گروهی که علایق و ارزشهای آنها در معرض خطر قرار می¬گیرد بطور طبیعی نسبت به سیاست اتخاذ شده (وا)کنش نشان می¬دهند. بخش کشاورزی به دلیل ماهیت خود همواره از حمایتهای گستردهای برخوردار بوده و این حمایتها در کشورهای اروپایی بسیار پردامنه است. از این رو اصلاحات قانونی که به نوعی منجر به تعدیل یا حذف حمایتها شود باعث بروزتنش و اعتراضات گسترده کشاورزان خواهد شد. که در آخرین مورد، کشاورزان اعتراض گستردهای در خصوص اصلاح قانون ارث بر املاک کشاورزی در کشور انگلستان را برگزار نمودهاند.
روز سهشنبه 19 نوامبر 2024 حدود 13 هزار کشاورز به منظور اعتراض به اصلاح قانون مالیات بر ارث (IHT) که ماه گذشته در قانون بودجه ابلاغ گردید در مرکز لندن تجمع کردند. در بین تجمعکنندگان، مجری تلویزیون جرمی کلارکسون حضور داشت به اعتقاد او اصلاح قانون مالیات بر ارث ابزاری برای پایان دادن به "کشاورزی خانوادگی" است. بر اساس این اصلاحات، املاک کشاورزی (که قبلا از پرداخت مالیات بر ارث معاف بودند) با ارزش بیش از یک میلیون پوند مازاد بر ارزش پایه (یک میلیون پوند) مشمول پرداخت 20 درصد مالیات میشوند. این درصد نصف نرخ استاندار مالیات بر ارث (در کشور انگلستان) است. این قانون بناست که از ماه آوریل سال 2026 اجرایی شود.
مقامات بر این باورند که اصلاح قانون از فرار مالیاتی افراد ثروتمند که برای دور زدن قانون اقدام به خرید اراضی کشاورزی مینمودند جلوگیری نموده و از سوی دیگر به تامین مالی خدمات عمومی کمک میکند. سیاستگذاران تاکید کردند که با در نظر گرفتن سایر معافیتهای مالیاتی بسیاری از کشاورزان با املاکی تا سقف 3 میلیون پوند همچنان معاف از مالیات هستند و سالیانه تنها 500 مورد از ثروتمندترین کشاورزان مشمول این پرداخت مالیات ذیل این قانون میشوند. از طرف دیگر، کشاورزان و سایر گروهها در خصوص ارقام ارائه شده توسط دولت نظر متفاوتی دارند و اعتقاد دارند که اجرای این قانون، تعداد قابل توجهی از جمعیت 210 هزار نفره کشاورزان انگلستان را تحت تاثیر قرار میدهد.
روزنامه دیلیتلگراف در مقاله خود به اظهارات نخست وزیر در دیدار دوستانه با کشاورزان پیش از برگزاری انتخابات اشاره دارد «از دست دادن کشاورزان مانند از دست رفتن سایر کسب و کارها نیست و در صورت از دست رفتن مشاغل کشاورزی امکان بازگشت وجود ندارد» همچنین وی در دیدار خود متذکر شد که برنامهای برای دریافت مالیات بر ارث از کشاورزان ندارد. اما با انتخاب شدن به عنوان نخست وزیر گفتمان تغییر نمود. جان مک ترنان دستیار سابق تونی بلر حتی پیشنهاد داد که با توجه به محدودیت بودجه کشور نیازی نیست که کشاورزان خرد وجود داشته باشند و دولت باید اقداماتی که "مارگارت تاچر با فقرا انجام داد را در قبال کشاورزان خرد انجام دهد". جای تعجب نیست که به کشاورزان به دلیل خلف وعده نخست وزیر منتخب از حزب کارگر و تصویب چنین قانونی احساس خیانت کنند.
از سوی دیگر روزنامه گاردین اصلاحات قانونی مالیات بر ارث را اقدامی موثر در راستای رفع یک نابرابری واقعی قلمداد کرده و معتقد است ثروتمندان برای دور زدن قوانین مالیاتی اقدام به خرید اراضی کشاورزی میکنند. در بین سالهای 2018 تا 2022 حدود 600 میلیون پوند از اراضی کشاورزی معاف از مالیات به 200 مالک تعلق داشته که میانگین ارزش املاک آنها در حدود 6 میلیون پوند بوده است. هرچند مالکان بزرگ سهم مالیات خود را پرداخت مینمایند اما شاید بهتر باشد که سطح یک میلیون پوند تعیین شده برای پرداخت مالیات بر ارث افزایش یابد تا از دریافت مالیات از افراد کم درآمدتر اجتناب شود. از این رو میتوان بیان نموده که"وزارت خزانهداری به تمامی ابعاد قانون اصلاح مالیات بر ارث توجه ننموده است". به نظر میرسد که وزارت محیط زیست، غذا و امور روستایی نیز تا زمان انتشار بودجه در جریان انجام این اصلاحات قانونی قرار نگرفته بود. خانم ریچل روویز وزیر خزانهداری معتقد است که این اصلاح قانونی باید مجددا مورد بحث و بررسی قرار گیرد1.
مورد فوق روند «سیاستگذاری مذاکره نشده» و عدم آگاهیرسانی به افکار عمومی و تبعات ناشی از آن را نشان میدهد. در ایران نیز به طور معمول سیاستگذاران بدون توجه به لزوم آگاهیرسانی به گروههای ذینفع اقدام به سیاستگذاری مینمایند که نتایج این گونه سیاستگذاریها در بلند مدت منجر به بروز اعتراضات کشاورزان به ویژه اعتراض به سوء مدیریت منابع آب در استانهای اصفهان، لرستان، و سایر استانهای کشور شده است. با وجود این سیاستگذاریهای خلق الساعه در بخش کشاورزی همچنان تداوم داشته و از آن جمله میتوان به ممنوعیت گاه و بیگاه صادرات محصولات کشاورزی، تغییر سیاستهای حمایتی، عدم تامین نهادههای مورد نیاز تولید و غیره اشاره نمود. هرچند جامعه کشاورزان ایران در سالیان اخیر با صبوری اقدامات و سیاستگذاریهای پشت درهای بسته دولتهای مختلف را تحمل کرده¬اند، با در نظر گرفتن عواقب احتمالی و اعتراضات به وقوع پیوسته به دولت توصیه اکید میشود که قبل از به کارگیری رویه سیاستگذاری مذاکره نشده از تجربیات و درس آموختههای گذشته بهره برده و از به کارگیری این رویه سیاستگذاری پرهیز کند.
1.بخش عمده این نگاشته ترجمه مقاله Fury of the Farmers منتشر شده در هفته نامه The Week در تاریخ 23 نوامبر 2024 میباشد.
تاثیر انتخابات آمریکا بر امنیت غذایی
ایالات متحده آمریکا با سهم 25 درصدی از تجارت جهانی عنوان بزرگترین اقتصاد جهان را یدک میکشد و تغییر دیدگاههای در فرایند سیاستگذاری در این کشور تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد دنیا خواهد داشت. در این بین دیدگاههای متفاوت دو رقیب اصلی ریاست جمهوری در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی میتواند بر امنیت غذایی سایر نقاط جهان اثرگذار باشد. مقاله حاضر با عنوان «انتخابات آمریکا: مواضع ترامپ و هریس درباره غذا و کشاورزی» است که در نشریه به قلم «ویکتور مارتینو» بر تفاوت مواضع این دو نامزد در حوزه¬های تورم مواد غذایی، تغییر اقلیم و کشاورزی پایدار، یارانه کشاورزی و حمایت از کشاورزان، سیاست¬های تجاری کشاورزی و مواد غذایی و نیروی کار پرداخته و این دیدگاهها را با یکدیگر مقایسه می¬کند. صرف¬نظر از شخص پیروز انتخابات جاری ایالات متحده آمریکا، حکمرانی امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران و بخش¬های مختلف غذا و کشاورزی کشور باید تمرکز خویش را بر افزایش پایداری ملی، کاهش آسیب¬پذیری¬های احتمالی، افزایش بازدارندگی سیستم غذایی کشور از یک سو و از سوی دیگر سودآوری، بهینه¬سازی و تنوع محصولات و بازارهای خارج از کشور بگذارند.
بیانیه COP28 درباره کشاورزی پایدار، سیستمهای غذایی تابآور و اقدام اقلیمی
تاکید بر اثرات نامطلوب تغییر اقلیم بر پایداری و تاب آوری سیستمهای کشاورزی و اثرات آن بر تامین امنیت غذایی به ویژه در میان گروههای آسیبپذیر به عنوان چالشهای مهم سیستمهای کشاورزی و غذا و لزوم توجه به همکاریهای بینالمللی، ترویج و استفاده از تکنولوژیهای نوین در راستای بهبود پایداری و تابآوری سیستمهای کشاورزی و غذا و توجه به همکاری میان تمامی ذینفعان در این راستا از جمله مهمترین نکات بیانیه COP 28 بوده است.
ابراز نگرانی اتاق ایران بابت تأمین نهادههای کشاورزی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، با اشاره به ضرورت تأمین به موقع نهادههای بخش کشاورزی، نگرانی خود را نسبت به بروز وقفه یا مشکل در تامین نهادههای کشاورزی و عدم تأمین ارز جهت ترخیص نهادههای وارداتی اعلام کرده است.
صمد حسنزاده ، در نامهای خطاب به مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری، از دولت خواست: اقدام عاجل در جهت تأمین نهادههای تولید کشاورزی و تأمین ارز مورد نیاز انجام شود که یقیناً در حفظ آرامش مصرفکنندگان و فعالان اقتصادی و کسب و کارهای بخش کشاورزی بسیار مؤثر خواهد بود.
در این نامه تاکید شده است: استمرار و افزایش تولید محصولات کشاورزی، در گرو تدارک و مصرف بهموقع نهادههایی همچون بذر، کود، آفتکش، ابزار و ادوات و موارد نظیر آن است و استفاده از این نهادهها، پس از زمان مقتضی، حتی به میزان زیاد، نه تنها اثری مثبت بر تولید ندارد، بلکه میتواند به کمیت و کیفیت تولیدات آسیب جدی بزند.
متن نامه رئیس اتاق ایران به رئیسجمهوری
جناب آقای دکتر پزشکیان
رئیسجمهور محترم
سلامعلیکم
احتراماً همانگونه که مستحضرید تولید محصولات زراعی، باغی، دام و طیور و آبزیان و همچنین حصول به اهداف پیشبینی شده در برنامهها و اسناد بالادستی منوط به تحقق نهادهها و عوامل تولید نظیر تأمین، توزیع و مصرف بهموقع نهادههایی همچون بذر، کود، آفتکش، ابزار و ادوات و موارد نظیر آن است. بدیهی است عدم تهیه و تخصیص موارد یاد شده در زمان مناسب موجب کاهش چشمگیر تولید خواهد شد.
بهعبارتیدیگر استمرار و افزایش تولید برخی محصولات، نیازمند و درگرو تدارک و مصرف بهموقع این نهادهها است و استفاده از این نهادهها پس از زمان مقتضی، حتی به میزان بیشتر نهتنها اثری مثبت بر تولید ندارد، بلکه میتواند موجب آسیب جدی به کمیت و کیفیت تولیدات نیز گردد؛ مثلاً، مصرف انواع کودهای حاوی عنصر فسفره حدود 650 هزار تن در سال و پتاسه حدود 250 هزار تن باید در فصل آماده کردن زمین و قبل یا حداکثر همراه با کاشت در محدوده رشد ریشه قرار گیرد. در حال حاضر، بیشتر از 70 درصد خاکهای کشور کمتر از حد نیاز، فسفر دارند و عدم مصرف آن قطعاً موجب کاهش تولیدات فصل آینده اثرگذار خواهد بود؛ زیرا عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان شامل ازت، فسفر، پتاس بهعنوان عناصر اصلی (ماکرو) و سایر عناصر نظیر آهن، منگنز، روی و ... (عناصر میکرو) هستند.
طی چهار سال منتهی به 1401، سالیانه حدود 2 میلیون تن کود ازته (عمده کود اوره تولید داخلی)، حدود 300 هزار تن انواع کود فسفره، 150 هزار تن انواع کودهای پتاسه و مواردی هم کودهای جلبک در کشاورزی عرضه شده، ظرفیت تولید داخلی کود (غیر از اوره) حداکثر 50 هزار تن کود فسفره و 50 هزار تن کود پتاسه است و الباقی از واردات تأمین میگردد. تولید حدود 110 میلیون تن محصولات زراعی، باغی و گلخانهای و تولید حدود 11 میلیون تن شیر و حدود 900 هزار تن گوشت قرمز مدیون تدارک این کودها بوده است.
همهساله، موسسه تحقیقات خاک و آب که از مؤسسات تحقیقاتی مادر و قدیمی است؛ بر اساس برنامه کشت و سطوح باغات و گلخانهها و سایر مصارف، نیاز کودی کشور را طی کتابهای به ریز انواع کودها، مناطق و محصولات مختلف تبیین و اعلام میدارد. بر این اساس امسال، نیاز خاکهای زمینهای کشاورزی کشور به حدود 7 میلیون تن کود است. سال جاری علیرغم هشدارهای متعدد تا پایان خردادماه، تنها 83 هزار تن کود از واردات تأمین شده، با تأمین حدود 2 میلیون تن کود ازته از منابع داخلی که با توجه به پیششرط دسترسی بهموقع و آسان آن که با خبرهایی مانند افزایش قیمت تمامشده بعید به نظر میرسید، تأمین این نهادههای کشاورزی با چالش جدی مواجه است. از دلایل عمده پایین بودن عملکرد محصولات کشاورزی در کشور، کممصرف کردن کودها (کمتر از مقادیر توصیه) و عدم رعایت تناسب مصرف انواع آنها اعلام شده است. یعنی از هر گروه پایه کودی برای هر محصول بایستی مقدار مشخصی مصرف شود؛ چنانچه مصرف هر عنصر چه ازنظر زمان و چه به لحاظ مقدار مصرف کمتر یا بیشتر از حد تعادل باشند؛ اثرگذاری مطلوب ندارند.
بذر نهاده اصلی در تولیدات کشاورزی (اعم از زراعی، باغبانی و دام، طیور و آبزیان) بوده و سایر عوامل از آن تأثیرپذیر هستند. این نهاده تبلور ترکیب ژنتیکی و مهمترین واحد توارث از نسلی به نسل دیگر است. بنابراین، دسترسی به ارقام و نژاد مناسب و بذور آنها در هر منطقه یکی از مهمترین علل افزایش تولید و بهرهوری به شمار میآید. تابستان به میانه خود نزدیک شده، درحالیکه بر اساس آمار سازمان گمرک طی سه ماه نخست سال جاری تنها 1661 تن بذر وارد کشور شده است و تقریباً تمامی بذور وضعیت نابسامانی را دارند.
علاوه بر موارد فوقالذکر، باوجوداینکه در آستانه فصل کشت قرار داریم، ارز تأمین نهادههای تولید کشاورزی از دیماه سال گذشته تخصیص نیافته و خلأ کسری وارداتی که انتظار میرفت صورت پذیرد، موجب کمیابی و گرانی نهادهها گردیده، هماکنون برای پروندههای ناتمام سال گذشته به 250-200 میلیون دلار (60-50 میلیون دلار برای بذر، 60-50 میلیون دلار برای آفتکش و الباقی برای کود) جهت ترخیص محمولهها نیاز هست؛ این موضوع را باید در نظر داشت که برای تأمین نهادهها جهت تولید مستمر بهصورت سالانه به حدود 800 میلیون دلار (حدود 200 میلیون دلار بذر، حدود 200 میلیون دلار آفتکش و حدود 400 میلیون دلار کود) تخصیص ارز نیاز است؛ که از اول سال تاکنون به این مهم پرداخته نشده است.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نگرانی عمیق خود در مورد تأمین و تدارک نهادههای تولید کشاورزی و اثرات ناگوار ناشی از خلأ مصرف به هنگام آنها را اعلام میدارد. بنابراین تقاضا دارد، با هدف جلوگیری از کاهش تولید و تبعات اقتصادی و اجتماعی که به دنبال خواهد داشت، دستور فرمایند انجام اقدامات مقتضی با اولویت ویژه در دستور قرار گیرد. بدیهی است حفظ آرامش بازار، نتیجه اقدامات و تلاش تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی و کسب و کارهای بخش کشاورزی خواهد بود که درگرو تولید و عرضه کافی و به هنگام محصولات ضروری و اساسی آحاد جامعه است.
پیشاپیش از بذلتوجه شما سپاسگزارم
صمد حسنزاده
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران
تجارت خارجی بخش کشاورزی (محصولات کشاورزی و صنایع غذایی) در دو ماه نخست سال 1403 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای قبل
مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، در راستای اطلاعرسانی به فعالان بخش خصوصی و پژوهشگران این بخش، گزارش "آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی (محصولات کشاورزی و صنایع غذایی) در دو ماه نخست سال 1403 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای قبل" را منتشر نموده است. این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی براساس دادههای آماری مقدماتی دو ماه نخست سال 1403 گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه میگردد. اطلاعات تراز تجاری، واردات محصولات اساسی کشاورزی، صنایع غذایی، نهادهها و ماشینآلات و اداوات کشاورزی و صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی دو ماه نخست سال جاری با دادههای مدت مشابه در شش سال گذشته (سالهای 1397 الی 1402) مقایسه گردیده است.
صد پرسش مهم پیش روی کشاورزی جهان؛ قسمت سوم و چهارم
تأمین غذا برای جمعیت رو به فزونی جهان یکی از مهمترین چالشهای پیش روی بخش کشاورزی بهشمار میآید. با این حال، هدف بخش کشاورزی صرفاً بیشینه کردن بهرهوری نیست، بلکه بهینهسازی آن با در نظر گرفتن ابعاد و مسائل بسیار پیچیدهای نظیر تولید، توسعۀ روستایی، عواقب ناشی از مسائل زیستمحیطی و عدالت اجتماعی است.
این مقاله، با شناسایی 100 پرسش از مهمترین پرسشهای پیش روی کشاورزی جهان در چهار بخش 1) نهادههای منابع طبیعی؛ 2)عملیات زراعی؛ 3) توسعه کشاورزی و 4) بازارها و مصرف در پی بهبود گفتوگو و درک متقابل میان مطالعات کشاورزی و سیاستگذاری است. پرسشهای مذکور توسط کارشناسان برجسته و نمایندگان سازمانهای بزرگ کشاورزی در سراسر جهان گردآوری شده است و هدف آن بهرهگیری از شواهد علمی معتبر بهمنظور اطلاعرسانی در تصمیمگیریها و هدایت سیاستگذاران در مسیر آیندۀ اولویتهای پژوهشهای کشاورزی و سیاستهای حمایتی میباشد.
ترجمه قسمت سوم و چهارم این مقاله را از لینک پایین صفحه دریافت نمایید
قسمت اول و دوم گزارش نیز در لینکهای زیر قابل دریافت است:
قسمت اول:
https://awnrc.com/component/k2/item/853-100importantquestions.html
قسمت دوم:
https://awnrc.com/component/k2/item/858-100questions_part2.html
گزارش آسیب شناسی صادرات (خرما)
در راستای اهداف صادرات محوری تولید و دستیابی به رشد پایدار اقتصادی در کشور و همچنین به منظور تسهیل، تقویت و حمایت از حضور محصولات ایرانی در بازارهای جهانی و جذب سهم اقتصادی ممکن از بازارهای بینالمللی، مجموعهای از مطالعات در مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب شکل گرفته که میتواند راهنمای بخش دولتی و خصوصی در بازار صادراتی محصولات کشاورزی باشد. براین اساس این مطالعه به بررسی بازار صادراتی خرما میپردازد. خرما همواره یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایران در سبد محصولات کشاورزی بوده است. بطوریکه این محصول در سال 1401، بیش از 6 درصد ارزش صادرات محصولات کشاورزی ایران را به خود اختصاص داده است. در این گزارش به آسیب شناسی صادرات محصول خرما از طریق بررسی شاخصهای مختلف صادراتی و تحلیل در بازارهای هدف و مقایسه با رقبا طی سالهای 1380 تا 1401 پرداخته شده است. نتایج به تفکیک چالشهای مقدار، قیمت و ارزش خرما در بازارهای جهانی و به اجزای بازارهای هدف و رقبا پرداخته شده است. در نهایت آنچه که مشخص است مهمترین چالشهای تجارت خرما در ایران میتوان به عدم وجود برنامه اقدام (Action Plan) کوتاهمدت، میان مدت و بلندمدت در تجارت خرما اشاره نمود. همچنین عدم وجود برنامه اقدام مشخص در بخش زنجیره ارزش صادرات در بخش فرآوری خرما نیز از چالش های اساسی صادرات این محصول ارزشمند است؛ بطوریکه پایش سالانه این برنامه سبب خواهد شد انحراف از برنامه در هر سال اصلاح شود.
انتشار کتاب ردپای آب در جامعهی مصرف کنندهی مدرن
پروفسور آرین هوکسترا، اولین دانشمند در حوزهی سیاستهای آبی بود که دیدگاه بررسی آب به عنوان یک کالای جهانی، و نه منطقهای، و لزومِ شکلگیری تعاملات بینالمللی برای حل چالشهای مرتبط با آن بواسطهی مشارکت تمامی کشورها را مطرح نمود. کتاب حاضر، مجموعهای بینظیر از تجربیات ارزشمند این دانشمند برجستهی جهان در زمینهی گفتگوهای آبی از هر دو دیدگاه تولید و مصرف است. در این کتاب، علاوه بر ارائهی تعاریف کلیدی مفاهیمی همچون ردپاهای زیستمحیطی و تحلیل روند شکلگیری و تحول آنها در گذر زمان، و همچنین ارائه ردپای چند محصول و فرآوردههای آنها همراه با دلایل کافی برای محدودنمودن مصارف آبی به حدود پایدار در جهان، مجموعهای از اقدامات مؤثر ارائه شدهاست که بکارگیری آنها میتواند چرخهی فعلی اقتصاد جهان را به سمت توسعهی پایدار رهنمون سازد. اقداماتی همچون تعیین سطوح برداشت پایدار برای منابع آب سطحی و زیرزمینی، تدوین بنچمارکهای ردپای آب برای تولید و مصرفکنندگان، شفافیت اطلاعاتی و برچسبگذاری کالاها، ترویج و توسعهی مصرف عادلانه آب، تدوین و اخذ مالیاتهای زیستمحیطی از مصرفکنندگان جهانی، لزوم و چگونگی گفتگوهای بینالمللی آب و تعیین سهم اقشار و گروههای مختلف در تغییر روند فعلی، بخشی از مطالبی است که نویسنده به طور عمیق بدان پرداخته است. قهرمانان تغییر از دیدگاه آرین هوکسترا، آحاد جامعه و تمامی مصرفکنندگان، از خرد تا کلان و از مردم عامی تا سیاستمداران و تصمیمگیرندگان کلیدی در حوضه آب هستند و تمامی مطالب در این کتاب همراه با مثالهای شفاف و ملموس ارائه شده که درک آن را برای همگان مقدور ساخته است.
همه ما، در قبال باری که بواسطه حضورمان بر دوش طبیعت بارگزاری شده است، مسئول هستیم و هر یک باید به سهم خود، رسالت خود را در قبال حفظ منابع ارزشمند طبیعی انجام دهیم. خواندن این کتاب توسط تمامی اقشار جامعه برای آگاهی از مسئولیت خود در قبال این موهبت الهی و برداشتن گامی در تعدیل وخامت فعلی توصیه میشود.
برای دریافت کتاب از لینک زیر استفاده کنید
بیشتر...
ترجمه گزارش ارزیابی ششمین گزارش ارزیابی IPCC
گزارش تلفیق ششمین گزارش ارزیابی IPCC (AR6) خلاصهای از آخرین یافتهها در زمینه تغییر اقلیم، اثرات و مخاطرات گسترده آن و کاهش اثرات و سازگاری با تغییر اقلیم است. این گزارش در سه بخش 1. وضعیت و روند فعلی، 2. آینده تغییر اقلیم، مخاطرات و پاسخهای بلندمدت 3. پاسخهای کوتاهمدت تهیه شده است و وابستگی متقابل اقلیم، اکوسیستم و تنوع زیستی و جوامع انسانی؛ ارزش انواع مختلف دانش؛ و ارتباط تنگاتنگ بین سازگاری با تغییر اقلیم، کاهش انتشار، سلامت اکوسیستم، رفاه انسان و توسعه پایدار را به رسمیت شناخته و منعکسکنندهی تنوع فزایندهی ذیمدخلان در اقدام اقلیم است.
گزارش را از لینک زیر دریافت نمایید.
برگزاری نشست رژیم حقوقی تغییر اقلیم و تبعات آن بر صنعت و تجارت
مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با همکاری مدیریت HSE شرکت ملی صنایع پتروشیمی نشستی درباره «رژیم حقوقی تغییر اقلیم و تبعات آن بر صنعت و تجارت» برگزار کردند. در این نشست حسن خواجه پور، استادیار دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف و محمدصادق احدی، مدیرعامل شرکت انرژیهای تجدیدپذیر مهر گزارش ارائه کردند.
در این نشست درباره مالیات بر کربن و اثرات آن بر کاهش درآمدهای صادراتی شرکتهای پتروشیمی، توسعه ابزارهای سیاسی نظیر بازار کربن برای کاهش نشر کربن در صنعت پتروشیمی و تقلیل اثرات سوء تغییرات اقلیمی گفتوگو شد.
براساس آنچه در این نشست تخصصی عنوان شد، باید گفت که پدیده تغییر اقلیم در سطح جهانی موجب گرمایش زمین، تشدید رخدادهای حدی (امواج حرارتی، آتشسوزی جنگلها، خشکسالی و سیل)، کاهش پوشش برف، بالا آمدن سطح آب دریاها و درنتیجه بحران آب، غذا، امنیت و انرژی شده است. جهان در سالهای اخیر وارد گرمترین دوره خود در بیش از 10 هزار سال گذشته شده است. بهگونهای که 10 سال اخیر (2014 تا 2023)، گرمترین سالهای جهان از سال 1850 تاکنون بودهاند. بهبیاندیگر، هر کدام از سالهای دوره 10 ساله اخیر، از تمام سالهای دوره 1850-2014 گرمتر بوده است. سال 2023 نیز تاکنون گرمترین سال در تاریخ دماهای ثبتشده در کره زمین بوده است.
در این نشست حسین خواجهپور عنوان کرد: منابع علمی و نهادهای بینالمللی، انتشار گازهای گلخانهای به دلیل فعالیتهای انسانی را علت اصلی بروز پدیده تغییر اقلیم میدانند. پس از انقلاب صنعتی (قرن 18 میلادی) انسان عملاً کربن ذخیرهشده در زمین را استخراج و وارد جو کرده است. این انباشت گازهای گلخانهای موجب میشود حرارت قابلتوجهی در جو زمین باقی بماند و بهاینترتیب دمای جهان افزایش یابد. بخش انرژی با اختلاف بیشترین سهم را در انتشار گازهای گلخانهای دارد. نکته حائز اهمیت سهم قابلتوجه بخش کشاورزی، جنگلداری و کاربری اراضی است که سهم حدود 18 درصدی از کل انتشارات گازهای گلخانهای دارد. اگرچه بخش صنعت تنها 2/5 درصد از انتشار را به خود اختصاص داده است، اما باید توجه داشت که بخش قابلتوجهی از انتشارات بخش انرژی نیز مربوط به انرژی مصرفی در صنایع است.
در ادامه این نشست، عنوان شد: علاوه بر تبعات محیطزیستی تغییر اقلیم، اثرات اقتصادی ناشی از این پدیده نیز ازجمله مسائلی است که باید در سیاستگذاریهای اقتصادی کشور به شکل ویژه موردتوجه قرار گیرد. مطالعات اخیر علمی نشان میدهند که تغییر اقلیم فرصتهای اقتصادی برای کشورهای دارای سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) بالاتر فراهم خواهد کرد و از سوی دیگر سبب آسیبهای اقتصادی برای کشورهای دارای سرانه GDP پایینتر خواهد شد و بهاینترتیب شکاف اقتصادی کنونی جهان را بیشتر خواهد کرد. ایران و کشورهای منطقه خاورمیانه ازجمله آسیبپذیرترین اقتصادها در برابر تغییر اقلیم هستند. بهگونهای که کاهش بیش از 50 درصدی سرانه GDP در منطقه خاورمیانه در سناریوی RCP 8.5 پیشبینیشده است.
در برابر تغییر اقلیم چه باید کرد؟ پاسخی که به این پرسش ارائه شد این است که اقدامات در دو دسته تقسیمبندی میشود؛ دسته اول اقداماتی است که برای سازگاری با تغییر اقلیم انجام میشوند. این دسته اقدامات موجب کاستن سرعت گرمایش جهانی نمیشوند و تنها برای سازگار شدن با شرایط جدید انجام میشوند. دسته دوم اقدامات مقابلهای، متمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانهای و محدود کردن روند گرمایش جهانی است. ترکیب بهینه از اقدامات سازگاری و کاهش انتشار بهمنظور جلوگیری از آسیبهای ناشی از تغییر اقلیم و بهرهگیری از فرصتهای ایجادشده موردنیاز است. در سالهای اخیر بیشتر اقدامات جهانی متمرکز بر رویکرد کاهش انتشار است. موافقتنامهٔ پاریس در سال 2015 نقطه عطفی در این زمینه بود که تلاش کرد اتفاقنظر جهانی برای یک اقدام مشترک در سطح جهانی ایجاد کند که درصورتیکه تعهدات و اقدامات پیشبینیشده در این موافقتنامه پی گرفته شود، افزایش دمای جهانی به کمتر از 3 درجه سانتیگراد محدود میشود. در اجلاس گلاسکو در سال 2021 کشورهای جهان بلندپروازی بیشتری از خود نشان دادند و برنامههای کاهش انتشاری را ارائه دادند که میتواند افزایش دمای کره زمین را به کمتر از 2 درجه سانتیگراد محدود کند. پس از اجلاس گلاسکو کشورهای مختلف تعهدات خود را برای رسیدن به خالص انتشار کربن صفر (میزان انتشار کربن منهای میزان ترسیب و جذب کربن توسط جنگلها، تالابها و سایر پهنهها) ارائه کردند.
ایران ازجمله کشورهایی است که هنوز تعهدی در این زمینه ارائه نکرده است. این در حالی است که ایران از جنبههای مختلف در معرض تهدیدهای ناشی از رژیم کاهش انتشار جهانی و تغییر اقلیم قرار دارد و البته فرصتهایی نیز برای بهره بردن از این شرایط برای کشورمان فراهم است. تهدید اول این است که در سطح جهان نزدیک به 73 درصد از گازهای گلخانهای از تولید یا مصرف انرژی منتشر میشوند. به همین دلیل گذار از سوختهای فسیلی بهعنوان یکی از مهمترین اقدامات کاهش انتشار در جهان موردتوجه قرارگرفته، که این امر نیز کشورهای صادرکننده سوختهای فسیلی را تحت تأثیر قرار داده است. بررسی آمارهای جهانی نشان میدهد انتشار کربن ایران در سال 2021 نسبت به سال 1990 رشد بیش از 250% داشته است. اما رشد GDP کشور در این فاصله زمانی تنها حدود 100% بوده است که این امر نشان میدهد سرعت رشد انتشار کشور بسیار سریعتر از رشد اقتصادی بوده است و میزان ارزش اقتصادی تولیدشده به ازای هر واحد انتشار کربن در کشور در طول زمان کمتر شده است. همین امر سبب شده است ایران ازنظر انتشار گازهای گلخانهای رتبه 8 را در جهان دارد. بهگونهای که ایران، بهعنوان کشوری دارای 1 درصد جمعیت جهان، حدود 2 درصد انتشارات گازهای گلخانهای جهان را به خود اختصاص داده است. به همین دلیل نیز ازنظر میزان سرانه انتشار گازهای گلخانهای کشورمان در رتبه 4 جهانی قرارگرفته است. جنبه نگرانکنندهتر آمارها این است که ازنظر میزان انتشار کربن به ازای میزان ارزش اقتصادی تولیدشده کشورمان در رتبه 1 جهانی قرار دارد و این زنگ خطر بزرگی برای اقتصاد ملی است.
ایران چه برنامههایی برای این حوزه دارد؟ اگرچه تاکنون ایران به دلیل ملاحظات مختلف، ازجمله اعمال تحریمهای ظالمانه، با روند جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانهای همراه نشده است، اما فشارهای جهانی در این زمینه در حال افزایش است و ضروری است که آمادگی کافی در برابر این فشارها در کشور ایجاد شود. ازجمله ابزارهای اعمال فشار که در حال حاضر در سطح جهان موردتوجه قرارگرفته است، سازوکارهای تنظیم مرزی کربن (Carbon Border Adjustment Mechanism) است. هدف اصلی این سازوکار حذف مزیت رقابتی تولیدکنندگانی است که به کاهش انتشار کربن پایبند نبودهاند و درنتیجه تولید خود را با هزینه کمتری انجام دادهاند. نمونهٔ بارز این سازوکار بستهٔ EU Green Deal (Fit for 55) است که در اتحادیه اروپا وضعشده است و براساس آن از سال 2025 تولیدکنندگان سیمان، فولاد، کودهای شیمیایی، آلومینیوم، برق و هیدروژن وارداتی به اتحادیه اروپا باید با توجه به میزان ردپای کربن مالیات پرداخت نمایند. این سازوکار موجب میشود حاشیه سود تولیدکنندگانی که به کاهش ردپای کربن محصولات خود بیتوجه هستند کاهش یابد و این تولیدکنندگان بازار محصولات خود را از دست بدهند. علاوه بر اتحادیه اروپا، بیش از 46 کشور جهان نیز بازارهای داخلی تجارت کربن را تأسیس کردهاند و درنتیجه بهزودی از سازوکارهای مشابه استفاده خواهند کرد. این مسئله در حال حاضر تهدید جدی برای صنایع سیمان، فولاد و پتروشیمی کشور است. نتایج مطالعات اخیر علمی نیز نشان میدهند ایران آسیبپذیرترین کشور جهان در برابر این سازوکارهای مالیات بر کربن یا تنظیم مرزی کربن است. نکته حائز اهمیت دیگر این است که بهزودی سازوکارهای مشابهی برای تمام بخشها ازجمله بخش کشاورزی نیز به کار گرفته خواهد شد و این امر میتواند اثر چشمگیر بر تجارت بخش کشاورزی کشورمان، که دارای ردپای کربن قابلتوجه است، داشته باشد. این امر، در صورت عدم چارهاندیشی و اتخاذ راهبردهای مناسب، موجب خسارات مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی بر بخشهای مختلف اقتصاد کشور خواهد شد.
در ادامه این نشست، محمدصادق احدی، درباره آسیبهای ناشی از تغییر اقلیم بر صنعت و تجارت گفت که عبارتاند از: تعهدات کاهش انتشار بنگاهها و نیاز به سرمایهگذاری؛ کاهش درآمدهای نفتی در اثر کاهش تقاضای نفت در بازارهای جهانی به دلیل توسعه؛ انرژیهای تجدید پذیر، افزایش کارایی انرژی و توسعه منابع بی کربن نظیر هیدروژن؛ کاهش درآمدهای صادراتی محصولات پتروشیمی در اثر کاهش رقابتپذیری و حاشیه؛ سود محصولات پتروشیمی صادراتی به دلیل اخذ مالیات کربن.
او در ادامه از مدیریت کربن گفت: مدیریت کربن، مجموعهای از سیاستها، چارچوبها و دستورالعملهایی است که اندازهگیری، کنترل و کاهش انتشار گازهای گلخانهای را بهگونهای مؤثر و قابل صحهگذاری، طراحی و محقق مینماید. مدیریت کربن تنها به بُعد کاهش انتشار محدود نبوده و ابعاد گستردهای را شامل میشود.
این نشست عنوان شد که برای کاهش تبعات کربن بر صنعت باید ابزار سیاستی مناسبی انتخاب شود و براساس آن بسته سیاستی مناسبی تدوین و اجرا شود. اولویتبندی و تدوین برنامه کاهش انتشار کربن عبارت است از: استخراج راهکارهای کاهش انتشار و برآورد هزینه نهایی کاهش نشر؛ تعیین منطقه هدف؛ برگزاری نشست با خبرگان این حوزه؛ تدوین متدلوژی و درنهایت اولویتبندی سناریوها باید انجام شود.
در ادامه حاضران در نشست نقد و نظر و پیشنهاد خود را نسبت به مسئله کربن و کاهش انتشار آن ارائه کردند.
گزارش ماهیانه پایش و تحلیل قیمت مواد غذایی - اکتبر 2023
قیمت جهانی غلات در ماه سپتامبر سال 2023 روندی غیریکنواخت را به ثبت رسانده است.
قیمت ذرت به دلیل بروز عوامل مختلف در کشورهای عمده صادرکننده افزایش یافته است؛
در حالی که قیمت گندم به دلیل تداوم برداشت محصول و رو به پایان بودن فصل برداشت در نیمکره شمالی شاهد تداوم روند کاهشی بوده است.
به طور همزمان، کاهش عمومی تقاضای واردات برنج، با وجود نااطمینانی در خصوص سیاستهای صادراتی هندوستان و روند تدریجی کاهش عرضه در بسیاری از کشورهای صادر کننده، باعث کاهش اندک قیمت این محصول شده است.
متن کامل ترجمه گزارش تحلیل و پایش قیمت مواد غذایی در اکتبر 2023 را از لینک زیر دریافت کنید.
انتشار خلاصه سیاستی پایداری در هم بست آب، غذا و انرژی
مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، خلاصه سیاستی انجمن بین المللی منابع آب (IWRA) را با هدف ارائه توصیه های علمی و تحلیلی -کیفی برای سیاستگذاران در رابطه با به کارگیری روشهای مبتنی بر هم بست جهت مدیریت آب، غذا و انرژی منتشر کرده است. در انتهای این مجموعه درس آموخته هایی برای ایران ارائه شده است.
پیام های سیاستی کلیدی ارائه شده به شرح زیر است:
• ماهیت همبست آب – غذا – انرژی و ارتباطات بین آنها در ایران هنوز به شکل مناسبی تبیین نشده است. پرداختن به این مهم نیازمند توسعهی دانش بینبخشی و انجام پژوهشها و مطالعات هدفمند و به طور کلی تقویت ارتباط بین حوزههای توسعهی علم و سیاستگذاری در کشور است.
. تقویت رابطهی علم و سیاست پیشنیاز تدوین سیاستهای فرابخشی است که میتوانند اثرات متقابل سیاستها بر بخشهای مختلف آب، غذا و انرژی را لحاظ کنند. برای این منظور دانشمندان باید ابزارهای مناسب تحلیلی، توجیهی و سناریوسازی برای سیاستگذاران طراحی کنند و سیاستگذاران نیز باید زمینهی مشارکت دانشمندان را در فرآیندهای تصمیمسازی فراهم کنند.
• بازنگری در نظام آموزش عالی کشور برای توسعه ظرفیت تربیت متخصصانی که بتوانند ارتباطات بین سیستمهای آب، غذا و انرژی را درک کنند و راهحلهایی برای چالشهای همبست ارائه دهند ضروری است. این امر نیازمند ایجاد انعطافپذیری در راهاندازی رشتههای جدید و بازنگری در ترکیب دروس رشتههای موجود است.
ب هماهنگیهای فرابخشی نیازمند تقویت سازوکارهای تعاملات بین بخشی و سیاستگذاری با لحاظ پیوستگی بین سیستمهای آب، غذا و انرژی است. صرف قرارگرفتن بخشهای آب، کشاورزی یا انرژی در یک نهاد، تضمین کنندهی هماهنگی نیست کما اینکه حداقل فرصتهای موجود در هم بست آب و انرژی در تعامل بین بخشهای آب و برق در وزارت نیرو تا کنون محقق شده است.