قیمت جهانی گندم در ماه سپتامبر سال 2024 به دلیل نگرانی در خصوص بروز شرایط بد آب و هوایی در تعدادی از کشورهای اصلی مبادی صادراتی افزایش یافته است. قیمت جهانی ذرت به دلیل کاهش سطح آب رودخانه‌ها در کشورهای برزیل و ایالات متحده آمریکا که منجر به ایجاد اختلال در حمل و نقل محصول شده، افزایش یافته است. در مقابل قیمت صادراتی برنج واریته ایندیکا به دلیل روند کند مبادلات به طور کلی کاهش یافته است. قیمت جهانی دانه‌های روغنی و کنجاله آن‌ها نیز در ماه سپتامبر کاهش یافته اما از سوی دیگر قیمت روغن نباتی شاهد تداوم روند افزایشی بوده است.

وجود تعارض منافع در میان گروه‌ها و ذینفعان مختلف از جمله چالش‌هایی است که همواره در فرایند سیاست‌گذاری به چشم می‌خورد. در واقع هر نوع سیاست‌گذاری به نحوی باعث انتقال منافع از گروهی به گروه دیگر می‌شود. در صورتی که سیاست‌گذاری، همراه با اغنا افکار و اطلاع‌رسانی به ذینفعان نباشد، گروهی که علایق و ارزشهای آنها در معرض خطر قرار می¬گیرد بطور طبیعی نسبت به سیاست اتخاذ شده (وا)کنش نشان می¬دهند. بخش کشاورزی به دلیل ماهیت خود همواره از حمایت‌های گسترده‌ای برخوردار بوده و این حمایت‌ها در کشورهای اروپایی بسیار پردامنه است. از این رو اصلاحات قانونی که به نوعی منجر به تعدیل یا حذف حمایت‌ها شود باعث بروزتنش و اعتراضات گسترده کشاورزان خواهد شد. که در آخرین مورد، کشاورزان اعتراض گسترده‌ای در خصوص اصلاح قانون ارث بر املاک کشاورزی در کشور انگلستان را برگزار نموده‌اند.
روز سه‌شنبه 19 نوامبر 2024 حدود 13 هزار کشاورز به منظور اعتراض به اصلاح قانون مالیات بر ارث (IHT) که ماه گذشته در قانون بودجه ابلاغ گردید در مرکز لندن تجمع کردند. در بین تجمع‌کنندگان، مجری تلویزیون جرمی کلارکسون حضور داشت به اعتقاد او اصلاح قانون مالیات بر ارث ابزاری برای پایان دادن به "کشاورزی خانوادگی" است. بر اساس این اصلاحات، املاک کشاورزی (که قبلا از پرداخت مالیات بر ارث معاف بودند) با ارزش بیش از یک میلیون پوند مازاد بر ارزش پایه (یک میلیون پوند) مشمول پرداخت 20 درصد مالیات می‌شوند. این درصد نصف نرخ استاندار مالیات بر ارث (در کشور انگلستان) است. این قانون بناست که از ماه آوریل سال 2026 اجرایی شود.
مقامات بر این باورند که اصلاح قانون از فرار مالیاتی افراد ثروتمند که برای دور زدن قانون اقدام به خرید اراضی کشاورزی می‌نمودند جلوگیری نموده و از سوی دیگر به تامین مالی خدمات عمومی کمک می‌کند. سیاست‌گذاران تاکید کردند که با در نظر گرفتن سایر معافیت‌های مالیاتی بسیاری از کشاورزان با املاکی تا سقف 3 میلیون پوند همچنان معاف از مالیات هستند و سالیانه تنها 500 مورد از ثروتمند‌ترین کشاورزان مشمول این پرداخت مالیات ذیل این قانون می‌شوند. از طرف دیگر، کشاورزان و سایر گروه‌ها در خصوص ارقام ارائه شده توسط دولت نظر متفاوتی دارند و اعتقاد دارند که اجرای این قانون، تعداد قابل توجهی از جمعیت 210 هزار نفره کشاورزان انگلستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
روزنامه دیلی‌تلگراف در مقاله خود به اظهارات نخست وزیر در دیدار دوستانه با کشاورزان پیش از برگزاری انتخابات اشاره دارد «از دست دادن کشاورزان مانند از دست رفتن سایر کسب و کار‌ها نیست و در صورت از دست رفتن مشاغل کشاورزی امکان بازگشت وجود ندارد» همچنین وی در دیدار خود متذکر شد که برنامه‌ای برای دریافت مالیات بر ارث از کشاورزان ندارد. اما با انتخاب شدن به عنوان نخست وزیر گفتمان تغییر نمود. جان مک ترنان دستیار سابق تونی بلر حتی پیشنهاد داد که با توجه به محدودیت بودجه کشور نیازی نیست که کشاورزان خرد وجود داشته باشند و دولت باید اقداماتی که "مارگارت تاچر با فقرا انجام داد را در قبال کشاورزان خرد انجام دهد". جای تعجب نیست که به کشاورزان به دلیل خلف وعده نخست وزیر منتخب از حزب کارگر و تصویب چنین قانونی احساس خیانت کنند.
از سوی دیگر روزنامه گاردین اصلاحات قانونی مالیات بر ارث را اقدامی موثر در راستای رفع یک نابرابری واقعی قلمداد کرده و معتقد است ثروتمندان برای دور زدن قوانین مالیاتی اقدام به خرید اراضی کشاورزی می‌کنند. در بین سال‌های 2018 تا 2022 حدود 600 میلیون پوند از اراضی کشاورزی معاف از مالیات به 200 مالک تعلق داشته‌ که میانگین ارزش املاک آن‌ها در حدود 6 میلیون پوند بوده است. هرچند مالکان بزرگ سهم مالیات خود را پرداخت می‌نمایند اما شاید بهتر باشد که سطح یک میلیون پوند تعیین شده برای پرداخت مالیات بر ارث افزایش یابد تا از دریافت مالیات از افراد کم درآمد‌تر اجتناب شود. از این رو می‌توان بیان نموده که"وزارت خزانه‌داری به تمامی ابعاد قانون اصلاح مالیات بر ارث توجه ننموده است". به نظر می‌رسد که وزارت محیط زیست، غذا و امور روستایی نیز تا زمان انتشار بودجه در جریان انجام این اصلاحات قانونی قرار نگرفته بود. خانم ریچل روویز وزیر خزانه‌داری معتقد است که این اصلاح قانونی باید مجددا مورد بحث و بررسی قرار گیرد¹.
مورد فوق روند «سیاست‌گذاری مذاکره نشده» و عدم آگاهی‌رسانی به افکار عمومی و تبعات ناشی از آن را نشان می‌دهد. در ایران نیز به طور معمول سیاست‌گذاران بدون توجه به لزوم آگاهی‌رسانی به گروه‌های ذینفع اقدام به سیاست‌گذاری می‌نمایند که نتایج این گونه سیاست‌گذاری‌ها در بلند مدت منجر به بروز اعتراضات کشاورزان به ویژه اعتراض به سوء مدیریت منابع آب در استان‌های اصفهان، لرستان، و سایر استان‌های کشور شده است. با وجود این سیاست‌گذاری‌های خلق الساعه در بخش کشاورزی همچنان تداوم داشته و از آن جمله می‌توان به ممنوعیت گاه ‌و بیگاه صادرات محصولات کشاورزی، تغییر سیاست‌های حمایتی، عدم تامین نهاده‌های مورد نیاز تولید و غیره اشاره نمود. هرچند جامعه کشاورزان ایران در سالیان اخیر با صبوری اقدامات و سیاست‌گذاری‌های پشت درهای بسته دولت‌های مختلف را تحمل کرده¬اند، با در نظر گرفتن عواقب احتمالی و اعتراضات به وقوع پیوسته به دولت توصیه اکید می‌شود که قبل از به کارگیری رویه سیاست‌گذاری مذاکره نشده از تجربیات و درس آموخته‌های گذشته بهره برده و از به کارگیری این رویه سیاست‌گذاری پرهیز کند.

1.بخش عمده این نگاشته ترجمه مقاله Fury of the Farmers منتشر شده در هفته نامه The Week در تاریخ 23 نوامبر 2024 می‌باشد.

ایالات متحده آمریکا با سهم 25 درصدی از تجارت جهانی عنوان بزرگترین اقتصاد جهان را یدک می‌کشد و تغییر دیدگاه‌های در فرایند سیاست‌گذاری در این کشور تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد دنیا خواهد داشت. در این بین دیدگاه‌های متفاوت دو رقیب اصلی ریاست جمهوری در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی می‌تواند بر امنیت غذایی سایر نقاط جهان اثر‌گذار باشد. مقاله حاضر با عنوان «انتخابات آمریکا: مواضع ترامپ و هریس درباره غذا و کشاورزی» است که در نشریه به قلم «ویکتور مارتینو» بر تفاوت مواضع این دو نامزد در حوزه¬های تورم مواد غذایی، تغییر اقلیم و کشاورزی پایدار، یارانه کشاورزی و حمایت از کشاورزان، سیاست¬های تجاری کشاورزی و مواد غذایی و نیروی کار پرداخته و این دیدگاه‌ها را با یکدیگر مقایسه می¬کند. صرف¬نظر از شخص پیروز انتخابات جاری ایالات متحده آمریکا، حکمرانی امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران و بخش¬های مختلف غذا و کشاورزی کشور باید تمرکز خویش را بر افزایش پایداری ملی، کاهش آسیب¬پذیری¬های احتمالی، افزایش بازدارندگی سیستم غذایی کشور از یک سو و از سوی دیگر سودآوری، بهینه¬سازی و تنوع محصولات و بازارهای خارج از کشور بگذارند.

تاکید بر اثرات نامطلوب تغییر اقلیم بر پایداری و تاب آوری سیستم‌های کشاورزی و اثرات  آن بر تامین امنیت غذایی  به ویژه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر به عنوان چالش‌های مهم سیستم‌های کشاورزی و غذا و لزوم توجه به همکاری‌های بین‌المللی، ترویج و استفاده از تکنولوژی‌های نوین در راستای بهبود پایداری و تاب‌آوری سیستم‌های کشاورزی و غذا و توجه به همکاری میان تمامی ذینفعان در این راستا از جمله مهمترین نکات بیانیه COP 28 بوده است.  

قیمت جهانی گندم در ماه آگوست سال 2024 به دلیل تقاضای ضعیف در سطح جهان و برآورد تولید قابل توجه در برخی از کشورهای عمده صادرکننده کاهش یافته است. در خصوص محصول ذرت، نگرانی در خصوص شرایط تولید و چشم‌انداز عرضه کمتر محصول صادراتی باعث افزایش اندک قیمت جهانی این محصول در بازار جهانی شده است. قیمت جهانی برنج نیز با وجود روند پیچیده و ناهمگن تحولات قیمت در مقاصد مختلف صادراتی و برای واریته‌های مختلف محصول در ماه اگوست افزایش اندکی داشته است. قیمت جهانی دانه‌های روغنی و کنجاله آن در ماه آگوست کاهش یافته هرچند قیمت روغن نباتی برای سومین ماه متوالی افزایش یافته است.

قیمت جهانی تمامی غلات اصلی در بازار جهانی در ماه ژوئن کاهش یافته است. کاهش قیمت جهانی گندم به دلیل فشار عرضه فصلی محصول در نیم‌کره شمالی بوده است در حالی که کاهش قیمت ذرت ناشی از افزایش عرضه محصول در کشورهای تولید عمده در نیم‌کره جنوبی و چشم‌انداز مناسب تولید در ایالات متحده آمریکا است. قیمت جهانی برنج نیز به دلیل روند با ثبات معاملات در بازار جهانی کاهش اندکی را ثبت نموده است. همچنین شاخص قیمت دانه‌های روغنی روندی نزولی داشته و در مقابل شاخص قیمت کنجاله و روغن نباتی روندی افزایشی را در ماه ژوئن ثبت نموده است.

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، در راستای اطلاع‌رسانی به فعالان بخش خصوصی و پژوهشگران این بخش، گزارش "آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی (محصولات کشاورزی و صنایع غذایی) در دو ماه نخست سال 1403 و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های قبل" را منتشر نموده است. این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی براساس داده‌های آماری مقدماتی دو ماه نخست سال 1403 گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه می‌گردد. اطلاعات تراز تجاری، واردات محصولات اساسی کشاورزی، صنایع غذایی، نهاده‌ها و ماشین‌آلات و اداوات کشاورزی و صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی دو ماه نخست سال جاری با داده‌های مدت مشابه در شش سال گذشته (سال‌های 1397 الی 1402) مقایسه گردیده است.

قیمت جهانی تمامی غلات اصلی در بازار جهانی در ماه می افزایش یافته است. قیمت گندم به دلیل نگرانی در خصوص شرایط نامناسب کشت در بسیاری از کشورهای عمده تولید کننده شاهد افزایش قابل توجهی بوده است؛ در حالی که قمت ذرت به دلیل عوامل مختلفی افزایش یافته است. شاخص قیمت برنج فائو نیز به دلیل افزایش قیمت برنج واریته ایندیکا افزایش یافته است.

در بسیاری از کشورهای مورد بررسی فائو، قیمت مواد غذایی در ماه‌های آوریل و می از منظر تاریخی در بالاترین مقادیر خود قرار داشته است. افزایش قیمت مواد غذایی به دلیل اثر نامطلوب وقایع جوی، بروز اختلال در توزیع و زنجیره عرضه به ناشی از بروز درگیری‌ها و شرایط نامساعد اقتصاد کلان که منجر به افزایش هزینه‌های توزیع شده به وقوع پیوسته است.

قیمت جهانی گندم در ماه مارس سال 2024 به دلیل عرضه عمده محصول و شرایط آب و هوایی مناسب برای برداشت محصول و رقابت شدید میان صادرکنندگان کاهش یافته است در حالی که قیمت محصول ذرت اندکی افزایش یافته است. قیمت جهانی برنج نیز به دلیل تقاضای اندک برای این محصول 1.7 درصد کاهش یافته است. قیمت جهانی دانه‌های روغنی به دلیل کاهش قیمت دانه سویا و قیمت کنجاله به دلیل تقاضای اندک برای علوفه دام در ماه آوریل روندی نزولی داشته اما در مقابل قیمت جهانی روغن نباتی افزایش یافته است.