چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در یازده ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات یازده ماه اول سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری یازده ماهه سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در یازده ماهه سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 6381 هزار تن و به ارزش 5854 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6 درصد و از نظر ارزش 14.5 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات ده ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 1 درصد ا

فزایش داشته و در مقایسه با متوسط سالهای برنامه پنجم نیز 7.2 درصد افزایش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 1340 میلیون دلار با سهم 23 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 1185 میلیون دلار با سهم 20.4 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 555 میلیون دلار با سهم 9.5 درصد، زعفران 319.2 میلیون دلار با سهم 5.5 درصد و ماهی و میگو به ارزش 297 میلیون دلار با سهم 5.1 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 41.5، 12.3، 7.3، 6.6، 3.3، 2.5، 2.3، 2.2 و 2 درصد می باشد که در مجموع 80 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 922 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (378 دلار) 144 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در یازده ماهه نخست سال 97، 56778 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 54950 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در یازده ماهه سال 1397

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یازده ماهه سال 97، 18169 هزار تن با ارزش 9447 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 62.8 درصد و از نظر ارزش 24.5 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 2.3 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع نیز 11.1 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یازده ماهه سال 97، شامل ذرت به ارزش 1893 میلیون دلار با سهم 20 درصد، برنج به ارزش 1350 میلیون دلار با سهم 14.3 درصد، دانه سویا به ارزش 1086 میلیون دلار با سهم 11.5 درصد، روغن نباتی به ارزش 882 میلیون دلار با سهم 9.3 درصد، گوشت قرمز به ارزش 683 میلیون دلار با سهم 7.2 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 557 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، جو به ارزش 536 میلیون دلار با سهم 5.7 درصد و انواع میوه به ارزش 364 میلیون دلار با سهم 3.9 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 78 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در یازده ماهه سال جاری، 520 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1331 دلار) حدود 61 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41841 ریال و متوسط واردات کشور 41613 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل امارات متحده عربی 890، هند 797، هلند 742، سوئیس 734، انگلستان 725، سنگاپور 663، فدراسیون روسیه 525، ترکیه 499، برزیل 381 ، آلمان 221 و پاکستان 152 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 9.4، 8.4، 7.9، 7.8، 7.7، 7، 5.5، 5.3، 4، 2.3 و 1.6 درصد بوده که در مجموع 67 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در یازده ماهه سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یازده ماه سال 1397، 36416- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 7.1 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 1 درصد و ارزش واردات 2.3 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری یازده ماهه سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (5214- میلیون دلار)، 30.2 درصد بهبود داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یازده ماه سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 90 الی 96

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در یازده ماه سال 1397، جمعا 11373 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 8979 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 22.8 درصد کاهش و تکنیکال‌ها 26.3 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در یازده ماهه سال 97 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 25.2 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی قارچ کش ها 34.7 درصد و حشره کش ها 23.8 درصد و علف کش ها 27 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در یازده ماهه سال 97 ، 163 میلیون دلار می باشد که حدود 12.8 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در یازده ماه سال 1397 مقدار 1995 تن آفتکش آماده مصرف و 8.3 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 6326 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار به ترتیب 15.8 و 178 درصد افزایش و از نظر ارزش جمعا 8 درصد کاهش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در یازده ماه سال 1397، 367 هزار تن با ارزش 189 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 27.3 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 65 درصد، کودهای ازته حدود 25.4 درصد،  فسفره 49 درصد و پتاسه 31 درصد و NPK حدود 39 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در یازده ماهه سال 1397 مقدار 3483 هزار تن کود باارزش 824 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 5.5 و 18.9 درصد افزایش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در یازده ماه سال 1397، 6555 تن با ارزش 104 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی حدود 44 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 68 درصدی و بذر ذرت با کاهش 32 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندر قند و بذر سیب زمینی به ترتیب 40 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در یازده ماهه سال 1397 جمعا مقدار 7916 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 25414 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 17.4 درصد و از نظر ارزش 45.8 درصد افزایش نشان میدهد.

• ماشین آلات و ادوات کشاورزی

در یازده ماهه اول سال 1397، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین ها و دستگاه های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعا به مقدار 10073 تن با ارزش 58179 هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 57 درصد و 52 درصد کاهش نشان میدهد. در این بین از نظر مقدار ادوات کاشت و داشت با 55 درصد، کمباین ها و دستگاه های برداشت با 52 درصد و تراکتورهای کشاورزی با 64 درصد کاهش روبرو بوده است. در یازده ماهه سال 97 جمعا 10405 تن ماشین آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 31033 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن 42 درصد و از نظر ارزش 13.5 درصد افزایش داشته است و این افزایش غالبا مربوط به ادوات کاشت، داشت و سپس تراکتور های کشاورزی بوده است.

• میزان بارندگی:

 طی پنج ماه گذشته از سال آبی 98-1397میزان بارندگی 184.4 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 188 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 34 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در ده ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات ده ماه اول سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری ده ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

 در ده ماهه نخست سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 5704 هزار تن و به ارزش 5465 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6 درصد و از نظر ارزش 15 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات ده ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 1.1 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط سالهای برنامه پنجم 12.4 درصد افزایش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 1206 میلیون دلار با سهم 22 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 1027 میلیون دلار با سهم 19 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 511 میلیون دلار با سهم 9.4 درصد، زعفران 294 میلیون دلار با سهم 5.4 درصد و ماهی و میگو به ارزش 277 میلیون دلار با سهم 5.1 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 39.2، 12، 7.1، 6.6، 3.1، 2.3، 2.3، 2.2 و 2 درصد می باشد که در مجموع حدود 77 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 932 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (383 دلار) 143 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در ده ماهه نخست سال 97، 54089 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 51977 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در ده ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماهه نخست سال 97، 15915 هزار تن با ارزش 8351 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 61.2 درصد و از نظر ارزش 23.4 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 4.6 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع نیز 12.6 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماهه نخست سال 97، شامل ذرت به ارزش 1639 میلیون دلار با سهم 19.6 درصد، برنج به ارزش 1108 میلیون دلار با سهم 13.3 درصد، دانه سویا به ارزش 975 میلیون دلار با سهم 11.7 درصد، روغن نباتی به ارزش 786 میلیون دلار با سهم 9.4 درصد، گوشت قرمز به ارزش 625 میلیون دلار با سهم 7.5 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 506 میلیون دلار با سهم 6.1 درصد، جو به ارزش 479 میلیون دلار با سهم 5.7 درصد و انواع میوه به ارزش 334 میلیون دلار با سهم 4 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 77.3 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در ده ماهه نخست سال جاری، 525 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1372 دلار) حدود 62 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41825 ریال و متوسط واردات کشور 41587 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل امارات متحده عربی 827، هند 797، سوئیس 677، سنگاپور 627، هلند 581، فدراسیون روسیه  437، ترکیه 427، انگلستان 350، برزیل 323 ، پاکستان 219 و آلمان 208 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 9.9، 9.5، 8.1، 7.5، 7، 5.2، 5.1، 4.2، 3.9، 2.6 و 2.5 درصد بوده که در مجموع 65.5 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در ده ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماه نخست سال 1397، 2886- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 10.5 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 1.1 درصد و ارزش واردات 4.6 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری ده ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (4690- میلیون دلار)، 38.5 درصد بهبود داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماه نخست سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 90 الی 96

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در ده ماه نخست سال 1397، جمعا 10108 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 8541 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 22.5 درصد کاهش و تکنیکال ها 21.2 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در ده ماهه نخست سال 97 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 21.6 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی قارچ کش ها 33.2 درصد و حشره کش ها 18.5 درصد و علف کش ها 22.5 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در ده ماهه نخست سال 97 ، 149 میلیون دلار می باشد که حدود 9.2 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در ده ماه نخست سال 1397 مقدار 1781 تن آفتکش آماده مصرف و 776 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 5896 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار به ترتیب 4.8 و 365 درصد افزایش و از نظر ارزش 1.8 درصد ماهش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در ده ماه نخست سال 1397، 318 هزار تن با ارزش 167 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 34.7 درصد و از نظر ارزش 28 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 64 درصد، کودهای ازته حدود 18 درصد،  فسفره 63 درصد و پتاسه 32 درصد و NPK 23 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در ده ماهه نخست سال 1397 مقدار 3211 هزار تن کود باارزش 777 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 3.1 و 19 درصد افزایش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در ده ماه نخست سال 1397، 5818 تن با ارزش 95 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی حدود 49 درصد و از نظر ارزش 26.5 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 71 درصدی و بذر ذرت با کاهش 33 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندر قند و بذر سیب زمینی به ترتیب 19.5 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در ده ماهه نخست سال 1397 جمعا مقدار 6713 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 22435 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 7 درصد و از نظر ارزش 43 درصد افزایش نشان میدهد.

• ماشین آلات و ادوات کشاورزی

در ده ماهه اول سال 1397، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین ها و دستگاه های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعا به مقدار 9732 تن با ارزش 55478 هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 56 درصد و 51 درصد کاهش نشان میدهد. در این بین ادوات کاشت و داشت با 54 درصد، کمباین ها و دستگاه های برداشت با 26 درصد و تراکتورهای کشاورزی با 62 درصد کاهش روبرو بوده است. در ده ماهه اول سال 97 جمعا 9742 تن ماشین آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 28955 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن 52 درصد و از نظر ارزش 20 درصد افزایش داشته است و این افزایش غالبا مربوط به ادوات کاشت، داشت و سپس تراکتور های کشاورزی بوده است.

• میزان بارندگی:

 طی چهار ماه گذشته از سال آبی 98-1397میزان بارندگی 127.3 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 222 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 30 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در نه ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات نه ماه اول سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری نه ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در نه ماهه نخست سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 5064 هزار تن و به ارزش 4765 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 5.8 درصد و از نظر ارزش 14.3 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات نه ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 15.3 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سالهای قبل بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 1051 میلیون دلار با سهم 22 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 797 میلیون دلار با سهم 16.7درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 471 میلیون دلار با سهم 9.9 درصد، زعفران 265 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد و ماهی و میگو به ارزش 242 میلیون دلار با سهم 5.1 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، هند، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 39.5، 12.6، 7.5، 6.8، 3.2، 2.8، 2.4، 2.3، 2.3 و 2.1 درصد می باشد که در مجموع حدود 82 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 941 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (384 دلار) 145 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در نه ماهه نخست سال 97، 49854 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 48495 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در نه ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماهه نخست سال 97، 14437 هزار تن با ارزش 7593 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 60 درصد و از نظر ارزش 23.3 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 4.9 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع نیز 10.8 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماهه نخست سال 97، شامل ذرت به ارزش 1495 میلیون دلار با سهم 19.7 درصد، برنج به ارزش 1029 میلیون دلار با سهم 13.6 درصد، دانه سویا به ارزش 944 میلیون دلار با سهم 14.2 درصد، روغن نباتی به ارزش 724 میلیون دلار با سهم 9.5 درصد، گوشت قرمز به ارزش 587 میلیون دلار با سهم 7.7 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 383 میلیون دلار با سهم 5 درصد، جو به ارزش 421 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد و انواع میوه به ارزش 306 میلیون دلار با سهم 4 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 80 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در نه ماهه نخست سال جاری، 526 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1367 دلار) حدود 62 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41804 ریال و متوسط واردات کشور 41552 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل سوئیس 1204، هند 1025، امارات متحده عربی 736، سنگاپور 602، انگلستان 530، هلند 528، ترکیه 368، فدراسیون روسیه 359، برزیل 307 ، پاکستان 194 و آلمان 193 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 15.8، 13.5، 9.7، 7.9، 7، 6.8، 4.8، 4.7، 4، 2.6 و 2.5 درصد بوده که در مجموع 79.3 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در نه ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال 1397، 2829- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 6.7 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 3.8 درصد و ارزش واردات 4.9 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری نه ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (4259- میلیون دلار)، 33.6 درصد بهبود داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه  ماه نخست سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 90 الی 96

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در نه ماه نخست سال 1397، جمعا 8524 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 7737 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 25.8 درصد کاهش و تکنیکال ها 14.8 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در نه ماهه نخست سال 97 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 18.5 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهش قارچ کش ها 37 درصد و حشره کش ها 13.7 درصد و علف کش ها 16.7 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در نه ماهه نخست سال 97 ، 128 میلیون دلار می باشد که حدود 9.2درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در نه ماه نخست سال 1397 مقدار 1758 تن آفتکش آماده مصرف و 646 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 5632 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ترتیب 32.9، 50.6 و 15 درصد افزایش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در نه ماه نخست سال 1397، 269 هزار تن با ارزش 144 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 31.4 درصد و از نظر ارزش 24.6 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 63 درصد، کودهای ازته حدود 28 درصد،  فسفره 50 درصد و پتاسه 31 درصد و NPK 5.6 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در نه ماهه نخست سال 1397 مقدار 2988 هزار تن کود باارزش 727 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 24.8 و 42.8 درصد افزایش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در نه ماه نخست سال 1397، 5746 تن با ارزش 86 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی حدود 60 درصد و از نظر ارزش 26.4 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 71 درصدی و بذر ذرت با کاهش 37 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندر قند و بذر سیب زمینی به ترتیب 12.8 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در نه ماهه نخست سال 1397 جمعا مقدار 5573 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 19141 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 5.7 درصد و از نظر ارزش 60 درصد افزایش نشان میدهد.

• میزان بارندگی:

 طی سه ماه گذشته از سال آبی 98-1397میزان بارندگی 92.1 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 213.3 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 49.3 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

تهیه شده در گروه کشاورزی

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب

عبدالرحیم خسروی- روجا کیان پور

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در هشت ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش که با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات هشت ماه اول سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری هشت ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در هشت ماهه نخست سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 4584 هزار تن و به ارزش 4573 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.1 درصد و از نظر ارزش 14.5 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات هشت ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 7.9 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سال­های قبل بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 987 میلیون دلار با سهم 21.6 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 772 میلیون دلار با سهم 16.9درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 463 میلیون دلار با سهم 10.1 درصد، زعفران 252 میلیون دلار با سهم 5.5 درصد و ماهی به ارزش 155 میلیون دلار با سهم 3.4 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، هند، ترکیه، ترکمنستان، ویتنام و آلمان صورت گرفته که به ترتیب 39.6، 12.8، 7.5، 6.9، 3، 2.8، 2.4، 2.3، 2.2 و 2.1 درصد می باشد که در مجموع 82 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 998 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (418 دلار) 139 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در هشت ماهه نخست سال 97، 41963 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هشت ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت ماهه نخست سال 97، 12811 هزار تن با ارزش 6882 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 52 درصد و از نظر ارزش 20 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 4.5 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع نیز 9.4 درصد کمتر از میانگین سال­های برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت ماهه نخست سال 97، شامل ذرت به ارزش 1296 میلیون دلار با سهم 18.8 درصد، برنج به ارزش 1001 میلیون دلار با سهم 14.5 درصد، دانه سویا به ارزش 932 میلیون دلار با سهم 13.5 درصد، روغن نباتی به ارزش 633 میلیون دلار با سهم 9.2 درصد، گوشت قرمز به ارزش 525 میلیون دلار با سهم 7.6 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 337 میلیون دلار با سهم 4.9 درصد، جو به ارزش 356 میلیون دلار با سهم 5.2 درصد و انواع میوه به ارزش 286 میلیون دلار با سهم 4.2 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 78 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در هشت ماهه نخست سال جاری، 537 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1398 دلار) حدود 62 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41411 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل سوئیس 1041، هند 972، امارات متحده عربی 677، سنگاپور 530، هلند 495، انگلستان 483، ترکیه 314، فدراسیون روسیه 296، برزیل 289 و پاکستان 185 میلیون دلار بوده که سهم هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 15.1، 14.1، 9.8، 7.7، 7.2، 7، 4.6، 4.3، 4.2 و 2.7 درصد بوده که در مجموع حدود 77 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هشت ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت ماه نخست سال 1397، 2309- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 22 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 7.7 درصد افزایش و ارزش واردات 4.5 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری هشت ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (3329- میلیون دلار)، 30.6 درصد بهبود داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هشت  ماه نخست سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 90 الی 96

   نهاده های کشاورزی

• • آفت­کش ها

در هشت ماه نخست سال 1397، جمعا 6958 تن آفت­کش بصورت آماده مصرف و 6821 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفت­کش های آماده مصرف 28.3 درصد کاهش و تکنیکال ها 8.3 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفت­کش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در هشت ماهه نخست سال 97 مقدار واردات آفت­کش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 15.1 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهش قارچ­کش ها حدود 33 درصد و حشره­کش ها 5.7 درصد و علف کش ها 13.1 درصد بوده است.

جمع ارزش آفت­کش های وارداتی در هشت ماهه نخست سال 97 حدود 114 میلیون دلار می باشد که حدود 3.4 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در هشت ماه نخست سال 1397 مقدار 1625 تن آفت­کش آماده مصرف و 533 تن آفت­کش تکنیکال جمعا با ارزش 5434 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ترتیب 42.7 12.2 و 13.3 درصد افزایش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در هشت ماه نخست سال 1397، 262 هزار تن با ارزش 138 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 14.7 درصد و از نظر ارزش 5.5 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 57 درصد، کودهای ازته حدود 37 درصد و فسفره 41.5 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند؛ لیکن کود های پتاسه و NPK به ترتیب با افزایش 21 درصدی و 0.6 درصدی مواجه بوده اند.

در هشت ماهه نخست سال 1397 مقدار 2799 هزار تن کود باارزش 729 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 31.2 و 59.5 درصد افزایش داشته است. ضمنا 98 درصد کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در هشت ماه نخست سال 1397، 5734 تن با ارزش حدود 81 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 57 درصد و از نظر ارزش 25 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 71 درصدی و بذر ذرت با کاهش 37 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندر قند و بذر سیب زمینی به ترتیب 1.8 درصد و 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در هشت ماهه نخست سال 1397 جمعا مقدار 4494 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 16194 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام­های تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 3.6 درصد کاهش و از نظر ارزش حدود 76 درصد افزایش نشان میدهد.

• میزان بارندگی:

 طی دو ماه گذشته از سال آبی 98-1397میزان بارندگی 49.3 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 235.4 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 74.2 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

گردآورندگان:

عبدالرحیم خسروی- روجا کیان پور

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در هفت ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش که با بهره برداری، پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران بدست آمده است برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات ماهانه سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری هفت ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در هفت ماهه نخست سال 1397، میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 4093 هزار تن و به ارزش 3723 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.1 درصد و از نظر ارزش 13.7 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. میزان ارزش صادرات هفت ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل 23 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سالهای قبل از آن بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 740 میلیون دلار و سهم ارزشی 19.9 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 657 میلیون دلار و سهم ارزشی 17.6 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 381 میلیون دلار و سهم ارزشی 10.2 درصد، زعفران 179 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.8 درصد و ماهی به ارزش 137 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.7 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، هند، چین، کویت، فدراسیون روسیه، ترکمنستان و ترکیه صورت گرفته که به ترتیب 41.6، 14.2، 7.8، 6.9، 3.3، 3.2، 3، 3، 2.4 و 2.4 درصد می باشد که در مجموع 87 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 909.6 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (404 دلار) 125 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در هفت ماهه نخست سال 97، 41952 ریال لحاظ گردیده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هفت ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 میزان واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هفت ماهه نخست سال 97، 11038 هزار تن با ارزش 6048 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 58.3 درصد و از نظر ارزش 23 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. میزان ارزش واردات 6.6 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع 9.3 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هفت ماهه نخست سال 97، شامل ذرت 1119 به ارزش میلیون دلار و سهم ارزشی 18.5 درصد، برنج به ارزش 990 میلیون دلار و سهم ارزشی 16.4 درصد، دانه سویا به ارزش 790 میلیون دلار و سهم ارزشی 13.1 درصد، روغن نباتی به ارزش 533 میلیون دلار و سهم ارزشی 8.8 درصد، گوشت قرمز به ارزش 443 میلیون دلار و سهم ارزشی 7.3 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 306 میلیون دلار و سهم ارزشی 5.1 درصد، جو به ارزش 272 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.5 درصد و انواع میوه به ارزش 263 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.3 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 78 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی این بخش در هفت ماهه نخست سال 97، 548 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1390 دلار) 60.6 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42482 ریال لحاظ گردیده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 941، سوئیس 877، امارات متحده عربی 578، سنگاپور 475، هلند 419، انگلستان 413، ترکیه 267، برزیل 266، فدراسیون روسیه 241 و پاکستان 178 میلیون دلار بوده که سهم ارزشی هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 15.6، 14.5، 9.6، 7.9، 6.9، 6.8، 4.4، 4.4 و 2.9 درصد بوده و در مجموع حدود 77 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در هفت ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در هفت ماه نخست سال 1397، 2325- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 21 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 23درصد افزایش و ارزش واردات 6.6 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری هفت ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (3038- میلیون دلار)، 23.5 درصد بهبود داشته است.

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش های شیمیایی

در هفت ماه نخست سال 1397، جمعا 6405 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 6257 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 26.2 درصد کاهش نشان میدهد و تکنیکال ها معادل سال قبل می باشد و در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در هفت ماهه نخست سال 97 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 9.4 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهش قارچ کش ها حدود 30 درصد و حشره کش ها 3.3 درصد بوده و علف کش ها معادل مدت مشابه سال قبل می باشد.

کل ارزش آفتکش های وارداتی در هفت ماهه نخست سال 97 معادل 105 میلیون دلار بوده که تقریبا معادل مدت مشابه سال قبل می باشد.

• کود ها

کل واردات کود ها در هفت ماه نخست سال 1397، 190 هزار تن با ارزش 107 میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 19.5 درصد و از نظر ارزش 7.8 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 53 درصد، کودهای ازته حدود 37 درصد و فسفره حدود 36 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند؛ لیکن کود های پتاسه و NPK به ترتیب با افزایش 24.3 درصدی و 4.3 درصدی روبرو بوده اند.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در هفت ماه نخست سال 1397، 5318 تن با ارزش حدود 69 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 57.3 درصد و از نظر ارزش 24.2 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 130 درصدی، بذر ذرت با کاهش 38 درصدی و بذر چغندر قند با کاهش 5.2 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه بوده، لیکن بذر سیب زمینی 35 درصد افزایش داشته است.

• میزان بارندگی:

 طی مهر ماه گذشته میزان بارندگی 10.2 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 19 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 36 درصد افزایش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

گردآورندگان:

عبدالرحیم خسروی- روجا کیان پور

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در پنج ماهه نخست سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش برای اطلاع رسانی فعالان اقتصادی و پژوهشگران با استفاده، پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های مرکز آمار سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران بدست آمده است. اطلاعات سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی، صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی، صنایع غذایی و تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در پنج ماهه نخست سال 1397، میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 2943 هزار تن و به ارزش 2635 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.4 درصد و از نظر ارزش 13.6 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. میزان ارزش صادرات پنج ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 27.2 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سالهای قبل از آن بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 496 میلیون دلار و سهم ارزشی 18.8 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 462 میلیون دلار و سهم ارزشی 17.5 درصد، زعفران 118 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.5 درصد و ماهی به ارزش 104 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.9 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین میزان صادرات (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، هند، آلمان، ترکمنستان و عمان صورت گرفته که به ترتیب40.3، 14، 6.7، 5.5، 3.3، 2.6، 2.5، 2.4، 2.1 و 2 درصد می باشد که در مجموع 81.4 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 896 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (417 دلار) 115 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در پنج ماهه نخست سال 97، 41931 ریال لحاظ گردیده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 میزان واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 97، 8237 هزار تن با ارزش 4533 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 59 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. میزان ارزش واردات 7.1 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع 2.5 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 97، شامل برنج 865 میلیون دلار و سهم ارزشی 19.1 درصد، ذرت به ارزش 824 میلیون دلار و سهم ارزشی 18.2 درصد، دانه سویا به ارزش 595 میلیون دلار و سهم ارزشی 13.1 درصد، روغن نباتی به ارزش 360 میلیون دلار و سهم ارزشی 7.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 307 میلیون دلار و سهم ارزشی 6.8 درصد، انواع میوه به ارزش 221 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.9 درصد، جو به ارزش 198 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.4 درصد و کنجاله دانه های روغنی به ارزش 195 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.3 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 78.7 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. مقادیر واردات محصولات عمده در پنج ماهه نخست سال 1397 شامل برنج 841 هزار تن، ذرت 3548 هزار تن، دانه سویا 1223 هزار تن، روغن نباتی 428 هزار تن، گوشت قرمز 60 هزار تن، انواع میوه 233 هزار تن، جو 917 هزار تن، کنجاله دانه های روغنی 460 هزار تن بوده که در مجموع حدود 94 درصد کل واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را بخود اختصاص داده اند و در مقایسه با واردات مدت مشابه سال قبل به ترتیب برنج با 17 درصد کاهش، ذرت با 30 درصد افزایش، دانه سویا با 40 درصد افزایش، روغن نباتی با 65 درصد افزایش، گوشت قرمز با 21 درصد افزایش ، انواع میوه با 32 درصد کاهش، جو با 41 درصد افزایش و کنجاله با 82 درصد افزایش روبرو بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی این بخش در پنج ماهه نخست سال 97، 550 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1353 دلار) 59.4 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 40030 ریال لحاظ گردیده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 799، سوئیس 572، امارات متحده عربی 369، سنگاپور 368، انگلستان 349، هلند 269، برزیل 214، ترکیه 170، فدراسیون روسیه 158 و پاکستان 151 میلیون دلار بوده که سهم ارزشی هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 17.6، 12.6، 8.1، 8.1، 7.7، 5.9، 4.7، 3.8، 3.5 و 3.3 درصد بوده و در مجموع حدود 75.3 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1397، 1898- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 32.4 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 27.2 درصد افزایش و ارزش واردات 7.1 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (2190- میلیون دلار)، 13.3 درصد بهبود داشته است.

• میزان بارندگی:

 طی 11 ماهه گذشته (1/7/96 الی 31/5/97) 169.1 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 27 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (49 ساله) نیز 31 درصد کاهش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

گردآورندگان:
عبدالرحیم خسروی- روجا کیان پور

چکیده های آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

گزارش های تجارت محصولات عمده کشاورزی

گزارش های اقتصاد کشاورزی

 گزارشات ادواری: گزارش های اقتصاد و تجارت کشاورزی 

بررسی تجارت محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران - 1393	تحلیلی بر تجارت کشاورزی ایران - 1392	خلاصه گزارش اقتصاد کشاورزی 90-1389	خلاصه گزارش اقتصاد کشاورزی 92 -1390	خلاصه گزارش اقتصاد کشاورزی 93-1392