خلاصه گزارش آسیب‌شناسی صادرات محصولات کشاورزی

مركز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، در راستاي انجام ماموریت‌های خود در خصوص ” بهبود و توسعه تجارت بخش كشاورزي و همچنین آسیب‌شناسی و رصد کردن وضعیت تجارت کشاورزی کشور“ پس از انجام مطالعات و ارائه راه‌حل‌های كاربردي، اقدام به تهیه گزارش‌های مختلف نموده است. در راستای این ماموریت، مرکز بصورت مستمر گزارش‌های آسیب‌شناسی تجارت محصولات کشاورزی را تهیه و برای فعالان بخش ارسال نموده است. در سال 1399 و 1400 نیز گزارشی تحت عنوان "آسیب‌شناسی صادرات محصولات کشاورزی منتخب" در دو بخش و 13 فصل انجام شده بطوریکه در بخش اول مطالعه (فصل اول تا دوازدهم) تصویری از اقتصاد تجارت محصولات صادراتی "شیر و خامه تغلیظ نشده، شیر و خامه تغلیظ شده، ماست، سیب، خرما، کشمش، زعفران، هندوانه، پیاز، سیب زمینی، گوجه¬فرنگی و رب گوجه¬فرنگی" در بازار جهانی ارائه شده است. در بخش دوم (فصل سیزدهم)، بررسی نتیجه مطالعات در  نشست‌های تخصصی بوده که با حضور صادرکنندگان و فعالین کسب‌وکار با هماهنگی و همکاری تشکل‌های مربوطه برگزار شده است. در نشست‌های مذکور، پس از ارائه گزارش هر محصول، در خصوص مشکلات و چالش‌های صادرات و قیمت‌های صادراتی بحث و تبادل نظر صورت گرفته و در نهایت راه‌کارهای آنها پیشنهاد شده است. برای برگزاری نشست‌های تخصصی هر محصول به به تناسب موضوع، از انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و دستگاه‌های ذیربط دعوت و از نظرات آنها بهره برده شده است.

در این گزارش خلاصه‌ای از یافته‌های مطالعه و نتایج نشست‌های تخصصی و راهکارهای آن ارائه شده است که شامل آمار و اطلاعات تجارت و چالش‌های اصلی و الزام سیاستی جهت رفع موانع موجود در صادرات محصولات کشاورزی منتخب است. گزارش‌های مبسوط محصولات با اطلاعات و جدول‌ها و نمودارهای کامل در مرکز موجود بوده و بر حسب درخواست، قابل تأمین است.

برای مشاهده متن کامل گزارش اینجا کلیک نمایید. 

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در پنج ماهه نخست سال 1399

و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی براساس داده‌های آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع‌رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می‌گردد. اطلاعات پنج ماه نخست سال جاری با داده‌های سالیانه هفت سال گذشته (سال‌های 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 1399 با مدت مشابه سال های قبل نیز مقایسه گردیده است.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال، 10095 هزار تن با ارزش 4117 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 73 درصد و از نظر ارزش 30 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت حدود 27.3 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 7.9 درصد کمتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 99، شامل ذرت دامی به ارزش 1032.3 میلیون دلار با سهم 25.1 درصد، گندم به ارزش 561.2 میلیون دلار با سهم 13.6 درصد، برنج به ارزش 441.1 میلیون دلار با سهم 10.7 درصد، دانه سویا به ارزش 325 میلیون دلار با سهم 7.9 درصد، روغن نباتی به ارزش 252.7 میلیون دلار با سهم 6.1 درصد، قند و شکر به ارزش 192.4 میلیون دلار با سهم 4.7 درصد، جو به ارزش 187.7 میلیون دلار با سهم 4.6 درصد، انواع میوه به ارزش 155.4 میلیون دلار با سهم 3.8 درصد، کنجاله به ارزش 149.3 میلیون دلار با سهم 3.6 درصد، چای به ارزش 112.2 میلیون دلار با سهم 2.7 درصد، گوشت قرمز به ارزش 79.9 میلیون دلار با سهم 1.9 درصد، توتون، سیگار و انواع تنباکو به ارزش 75.1 میلیون دلار با سهم 1.8 درصد، بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده 69 میلیون دلار با سهم 1.7 درصد و حبوبات به ارزش 66.1 میلیون دلار با سهم 1.6 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 89.9 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در پنج ماهه نخست سال 1399، 408 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (991 دلار) حدود 59 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42000 ریال بوده، که در مقایسه با متوسط ارزش گمرکی هر دلار کالاهای وارداتی کل کشور (41988) تفاوت چندانی نداشته است.

کشورهای عمده مبدا واردات از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل ترکیه 692.2، هند 595.4، امارات متحده عربی 553.3، انگلستان 447.2، فدراسیون روسیه 430.7، هلند 268.1، آلمان 185.3، برزیل 114.8، سنگاپور 111.4، پاکستان 85.1 و سوئیس 69.8 میلیون دلار بوده که در مجموع 86 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 1).

جدول 1- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماهه نخست سال 1399

• صادرات:

در پنج ماهه نخست سال 1399 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 3053 هزار تن و به ارزش 2123 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 8 درصد و از نظر ارزش 19.5 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات پنج ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 8.6 درصد افزایش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به 1397 به میزان 4.2 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 655.7 میلیون دلار با سهم 30.9 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 466.1 میلیون دلار با سهم 22 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 181.9 میلیون دلار با سهم 8.6 درصد، شیرینی جات[2] به ارزش 137 میلیون دلار با سهم 6.5 درصد، ماهی و میگو به ارزش 78.5 میلیون دلار با سهم 3.7 درصد، رب گوجه فرنگی 69.7 میلیون دلار با سهم 3.3 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت 67.9 میلیون دلار با سهم 3.2 درصد، زعفران 66.5 میلیون دلار با سهم حدود 3.1 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 30.2 میلیون دلار با سهم 1.4 درصد، دانه های گشنیز، زیره و رازیانه 26.7 میلیون دلار با سهم 1.3 درصد و انواع خمیرهای غذایی 25.4 میلیون دلار با سهم 1.2 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 696 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (286 دلار) 143.5 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در پنج ماهه نخست سال 99، 154066 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 154635 ریال بوده است.

بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق 745.8، افغانستان 317.6، امارات متحده عربی 161.8، فدراسیون روسیه 146.9، پاکستان 119.2، چین 82.8، ترکیه 74، آلمان 57.5، هنگ کنگ 56.2، هند 45.5، قزاقستان 33.9، قطر 32 و عمان 31.1 میلیون دلار صورت گرفته است که در مجموع 89.7 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی و صنایع غذایی کشورمان را بخود اختصاص داده‌اند

جدول 2- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماه نخست سال 1399

تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1399 ، 1994- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 46 درصد کاهش نشان میدهد (ارزش صادرات 8.6 درصد و ارزش واردات حدود 27.3 درصد کاهش داشته است)؛ که از دلایل آن بی نظمی در تخصیص ارز برای تامین نیازهای کالاهای اساسی جامعه بخصوص کنجاله، روغن نباتی، شکر، جو و ... بوده است که موجب شده قیمت آنها افزایش غیر قابل پیش بینی داشته باشد. کسری تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که 2252-  میلیون دلار بوده، 11.5 درصد کسری است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1399  و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 92 الی98

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در پنج ماه نخست سال 99 ، جمعا 4180 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 1966  تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف حدود 69  درصد و تکنیکال‌ها حدود 78 درصد کاهش نشان میدهد.در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در پنج ماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 74.6 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف کش ها 79.1 درصد، حشره کش ها 76.7 درصد و قارچ کش ها 76.3 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در پنج ماه نخست سال 1399، 52.3  میلیون دلار می باشد که 68.3 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در پنج ماه نخست سال 99 مقدار 1760 تن آفتکش آماده مصرف و 178.8 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 3439.4 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 49.7 درصد افزایش و تکنیکال 9.3 درصد کاهش داشته و از نظر ارزش نیز در مجموع 31.4 درصد افزایش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در پنج ماه نخست سال 99 ، مقدار 119.9 هزار تن با ارزش 69.9 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 49.9 درصد و از نظر ارزش 45.3 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی، به ترتیب از نظر مقدار، کود NPK 22 درصد و کودهای پتاسه 22.8 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 68.7 درصد، کودهای ازته 62.3 درصد و میکرو 61.2 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در پنج ماه نخست سال 99 مقدار 1539.4 هزار تن کود باارزش 273.6 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 19.9 درصد و از نظر ارزش 25.4 درصد کاهش داشته است. ضمنا بیش از 90 درصد مقدارکود های صادراتی کود، اوره بوده است.

• بذور

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در پنج ماه نخست سال1399 ، 4840.6 تن با ارزش 69 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی 10.7 درصد و از نظر ارزش 5.2 درصد کاهش نشان میدهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 76.4درصدی، بذر چغندر قند با کاهشی 46.6 درصدی ،بذر ذرت با کاهش 64.3درصدی و بذر گندم با کاهش 33.1 درصدی روبرو بوده است ، لیکن بذر سیب زمینی با 91.8 درصد و بذر یونجه و شبدر با 37.9 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در پنج ماه نخست سال 99 جمعا مقدار 2633.9 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 4735.7 هزار دلار  صادر گردیده که غالبا مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 29.2 درصد و از نظر ارزش 8.1 درصد کاهش نشان میدهد.

• ماشین ها و ادوات کشاورزی

در پنج ماهه نخست سال 1399 ، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین ها و دستگاه های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعا به مقدار 5505.6 تن با ارزش 35.3 میلیون دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال 97 به ترتیب حدود 10 درصد و 13 درصد کاهش نشان میدهد. در این بین از نظر ارزش تراکتورهای کشاورزی با حدود 46 درصد، کمباین برنج با حدود 56 درصد و کمباین گندم با حدود 18 درصد کاهش و ادوات کاشت و داشت با 461 درصد و سایر کمباین ها، دستگاه های برداشت با حدود 50 درصد افزایش روبرو بوده است.

در پنج ماهه نخست سال 99، جمعا 2359.5 تن ماشین آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 7214 هزار دلار صادر شده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال 97 از نظر مقدار 44.8 درصد و از نظر ارزش حدود 50.8 درصد کاهش نشان میدهد. با توجه به عدم دسترسی به آمار سال 98 امکان مقایسه با آمار این سال وجود ندارد.

• تحلیل واردات و صادرات

             1- واردات بخش کشاورزی

علیرغم کاهش واردات گندم در سال 96 و به تبع آن نبود واردات در در سال 97 و 98 امسال واردات گندم در پنج ماه اول سال جاری افزایش داشته، که با توجه به اقبال عموم مردم به گندم بعنوان قوت غالب از یک سو و تلاش دولت برای افزایش حجم ذخایر استراتژیک در کنار افزایش تولید داخلی گندم ، این موضوع می تواند به ثبات بازار گندم و فرآورده های آن در بازار کمک کند.

واردات برنج در شش سال گذشته با نوساناتی ناشی از عدم نیاز بازار و صدور مصوبه های ممنوعیت واردات فصلی برنج (تا پایان فصل برداشت) همراه بوده است و به نظر میرسد با توجه به افزایش 42% تولید برنج در سال زراعی 98-97 نسبت به سال گذشته می توان امیدوار بود که بازار دچار نوسانات منفی بزرگی نگردد ولی از طرف دیگر با تخصیص ارز نیمای به این محصول و کاهش 46 درصدی واردات برنج نسبت به مدت مشابه سال گذشته اگر دولت نتواند تمهیداتی برای جبران این کاهش درنظر بگیرد و تقاضا را به گونه ای تامین کند، به طور حتم بازار با بحران جدی مواجه خواهد شد.

با بررسی مقادیر واردات پنج ماهه سال 99 و مقایسه با مدت زمان مشابه در شش سال گذشته و همچنین افزایش 16 درصدی تولید ذرت دانه ای در کشور به همراه سیر صعودی واردات ذرت دامی به نظر میرسد متولیان موضوع در تلاش اند تا با افزایش حجم واردات بی نظمی قیمت مرغ و تخم مرغ سامان دهی نماید . این موضوع در صورت مدیریت توزیع مناسب تر و کنترل قیمت می تواند تاثیر مثبت در قیمت تمام شده گوشت دام و ثبات عرضه این محصول را به همراه داشته باشد.

واردات جو در شش سال گذشته بجز کاهش در سال 95، همیشه با روند افزایشی همراه بوده است. علیرغم افزایش 13درصدی تولید داخلی جو و همچنین افزایش 133 درصدی مقدار ذخیره استراتژیک این محصول از ابتدای سال 98 ولی با کاهش 33% واردات این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل موجه هستیم که این موضوع می تواند زنگ خطری برای صنعت پرورش دام به بازار و قیمت تمام شده گوشت باشد. پیشنهاد می شود متولیان امر در ماههای آینده نسبت به افزایش واردات این محصول اهتمام ورزند.

واردات کنجاله علیرغم افت و خیزهای سالهای اخیر معمولا روند افزایشی داشته ولی در پنج ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه، کاهش 49 درصدی در مقدار این محصول مشاهده می شود. علیرغم افزایش 50 درصدی ذخیره استراتژیک این محصول از ابتدای سال 98، کاهش 18 درصدی تولید داخلی سویا در سال زراعی 98-97 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته[1]می تواند علاوه بر تاثیر بر وضعیت بازار روغن نباتی بر قیمت مرغ نیز تاثیر گذار باشد؛ چنانچه هم اکنون قیمت مرغ علیرغم تصویب نرخ 15 هزار تومان (با در نظر گرفتن 5% کاهش با افزایش در استان های مختلف)، 19 هزار تومان می باشد در اتفاقی مشابه افزایش چهار برابری قیمت کنجاله سویا نسبت به قیمت مصوب در بازار رخ داده است و این موضوع نشان میدهد بازار کشش قیمت دستوری را نداشته و در صورت تداوم اوضاع این موضوع بر قیمت تمام شده مرغ و همچنین عرضه این محصول تاثیرگذار است.

افزایش قیمت تخم مرغ نسبت به قیمت مصوب، نشان میدهد که کاهش واردات کنجاله علاوه بر تاثیر بر بازار مرغ بر بازار تخم مرغ نیز بشدت تاثیر گذار است. با مدیریت محصولات ضروری وارداتی مانند ذرت و کنجاله می توان نسبت به کاهش واردات ذرت و افزایش واردات جو و کنجاله همت کرد.

کاهش 50% مقدار واردات روغن نباتی در کنار کاهش 18% تولید داخلی سویا در سال زراعی 98-97 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته[2]، با توجه به افزایش 22% تولید کلزا در سال زراعی 98-97 نسبت به سال گذشته[3] و ثبات نسبی قیمت روغن نباتی، نشان دهنده آرامش نسبی در این بازار است.

کاهش تولید 48% چغندرقند و 10% نیشکر در سال زراعی 98-97 در مقایسه با سال زراعی گذشته در کنار کاهش 38% واردات قند و شکر در پنج ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته و با توجه به ثبات نسبی بازار این محصول در کشور نشان میدهد، از یک طرف ذخیره مناسبی از این محصول وجود دارد و از طرف دیگر اقبال کم مردم با توجه به مسایل پزشکی فرآورده های شکر باعث شده که عرضه این محصول بیش از نیاز بازار بوده و کاهش واردات قند و شکر تاثیری بر بازار این محصول نداشته باشد.

مساله اکنون بازار کره، افزایش قیمت و کمیابی این محصول، علاوه بر کاهش 88% واردات آن در پنج ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به نظر میرسد به کمبود واردات در سالهای گذشته این محصول نیز بر می گردد که نتوانسته است وضعیت ذخیره این محصول را برای عرضه در بازار پایدار کند. با توجه به تولید کم این محصول در کشور براساس اولویت بندی تولیدی متولی این موضوع که موضوعی است که باید مورد بازنگری قرارگیرد، کشور سالانه نیاز به واردات کره داشته که استمرار یک وضعیت پایدار و روند رو به افزایش واردات این محصول در ماههای آینده و بالاخص در دو ماه آتی می تواند باعث کاهش تلاطم بازار گردد.

افزایش 97% مقدار آفتکش های وارداتی (به تفکیک افزایش 121% مقدار آفتکش آماده و 67% مقدار واردات آفتکش تکنیکال) در طول 12 ماه سال 98 نسبت به سال گذشته، می توانست به حفظ ذخایر سموم در کشور کمک کند لیکن به نظر میرسد در بخش سموم ثبات مناسبی وجود ندارد؛ ولی کاهش 73% مقادیر کل واردات آفتکش ها در پنج ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته و ادامه روند کاهشی واردات می تواند زنگ خطری در این زمینه باشد. به نظر میرسد کاهش واردات و در کنار اجازه افزایش صادارت نشان دهنده بی توجهی به نیاز داخلی است.

مشابه الگوی موجود واردات آفتکش ها برای بذور نیز وجود دارد: در 12 ماه سال 98، 20% افزایش واردات بذر نسبت به سال گذشته وجود داشته است اما در پنج ماه نخست سال جاری کاهش 11 درصدی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته وجود دارد.کاهش واردات بذور محصولات اساسی بخصوص چغندر قند و ذرت ممکن است بر میزان سطح زیر کشت این محصولات بخصوص کشت پاییزه چغند قند اثر نامطلوبی داشته باشد. الگوی موجود برای نهاده های آفتکش و بذر را می توان برای کود نیز مشاهده کرد؛که قطعا کاهش واردات کود بخصوص کودهای فسفره و میکرو بر کاهش تولید و افت کیفیت محصولات موثر خواهد بود. با توجه به اهتمام وزارت جهاد کشاورزی بعنوان متولی تولید محصولات کشاورزی به افزایش بهره وری آب در کشاورزی و به تبع آن عملکرد تولید، توجه به مدیریت حاصلخیزی خاک، بهبود برنامه تغذیه گیاهی کشور و ارتقا پارامترهای موثر خاک بجز مدیریت دقیق تدارکات کود در کنار همکاری وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت بعنوان متولیان امکان پذیر نخواهد بود.

موضوع دیگر ابهاماتی است که در تخصیص ارز نهاده های کشاورزی صورت میگیرد. بر مبنای آمار جمهوری اسلامی ایران، قیمت تمام شده ارز برای نهاده ها 4200 تومان است. اما براساس اعلام بانک مرکزی ارز تخصیصی به این گروه کالایی، نیمایی می باشد. این ابهامات در کنار مدیریت تدارکات نامناسب نهاده ها می تواند باعث ضرر جبران ناپذیری به کشور در شروع فصل زراعی جدید شود.

      2- صادرات بخش کشاورزی

علی رغم افزایش مقدار و ارزش صادرات محصولات بخش کشاورزی در پنج ماه نخست جاری، قیمت واحد (دلار بر تن) این محصولات نسبت به مدت مشابه با کاهش همراه بوده است که این موضوع سبب می شود توجه به ارتقا کیفیت محصول تولیدی، بسته بندی آن و بازاریابی مناسب محصولات کشاورزی علاوه بر دولت، مد نظر فعالان بخش خصوصی بعنوان اولویت قرار گرفته و با توجه به تحریم های همه جانبه، صادرات محصولات بخش کشاوری ارز آورزی مناسبی را برای کشور به همراه داشته باشد.

• میزان بارندگی:

طی یازده ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 294.5 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل  6.7 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (30 ساله) 29.1 درصد افزایش داشته است.[4]

[1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

[2] شامل: "شیرینی و شکلات" و "بیسکویت و ویفر"

^{3 4 5}[1] آمار نامه جلد یک  سال زراعی 98-97 وزارت جهاد کشاورزی

  [4] منبع: سازمان هواشناسی کشور- مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در سه ماهه نخست سال 1399

و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی براساس داده های آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات سه ماه نخست سال جاری با داده های سالیانه هفت سال گذشته (سالهای 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری سه ماهه نخست سال 1399 با مدت مشابه سال های قبل نیز مقایسه گردیده است.

• صادرات:

در سه ماهه نخست سال 1399 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 2070 هزار تن و به ارزش 1250 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن9.4  درصد و از نظر ارزش19.6  درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات سه ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 3.9 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به 1397 نیز 8.6 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی[1] به ارزش 350.6 میلیون دلار با سهم28  درصد،انواع میوه های درختی به ارزش 346.5 میلیون دلار با سهم 27.7 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 109.7 میلیون دلار با سهم 8.8 درصد، انواع شیرینی‌ها و شکلات‌ها[2] به ارزش 73.9 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، ماهی و میگو به ارزش 44.6 میلیون دلار با سهم 3.6 درصد، زعفران 38.6 میلیون دلار با سهم حدود 3.1 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت 38.2 میلیون دلار با سهم 3.1 درصد، رب گوجه فرنگی 32.2 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 14 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد و انواع خمیرهای غذایی 13.7 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 604 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (290دلار)108  درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در سه ماهه نخست سال 99، 141658 ریال بوده، که نسبت به سال قبل با 98138 ریال 44.4 درصد افزایش داشته است.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سه ماه نخست سال 6899 هزار تن با ارزش 2615 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن77.3  درصد و از نظر ارزش34.3  درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت حدود 32 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 1.1 درصد کمتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماهه نخست سال 99، شامل ذرت به ارزش 587.9 میلیون دلار با سهم 22.5 درصد، گندم به ارزش 537.4 میلیون دلار با سهم 20.6 درصد، کنجاله به ارزش 148.8 میلیون دلار با سهم 5.7 درصد، برنج به ارزش 208.2 میلیون دلار با سهم 8 درصد، روغن نباتی به ارزش 138.8 میلیون دلار با سهم 5.3 درصد، دانه سویا به ارزش 169.7 میلیون دلار با سهم 6.5 درصد، قند و شکر به ارزش 152.1 میلیون دلار با سهم 5.8 درصد، جو به ارزش 130.3 میلیون دلار با سهم 5 درصد، انواع میوه به ارزش 98.9 میلیون دلار با سهم 3.8 درصد، چای به ارزش 68.9 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد و گوشت قرمز به ارزش 59.5 میلیون دلار با سهم 2.3 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 95 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در سه ماهه نخست سال 1399، 379 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (854دلار) حدود 56 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42000 ریال بوده، که نسبت به سال قبل تغییری نداشته است.

• تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سه ماه نخست سال 1399 ، 1365- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 46 درصد بهبود نشان می‌دهد (ارزش صادرات 3.9 درصد و ارزش واردات حدود 31.7 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری سه ماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که 1277- میلیون دلار بوده، 6.8 درصد کسری داشته است.

جدول 1- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سه ماه نخست سال 1399  و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 92 الی98

• نهاده‌های کشاورزی
  • آفت‌کش ها

در سه ماه نخست سال 99 ، جمعا 2824.1 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و1282.7  تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش‌های آماده مصرف حدود 66 درصد و تکنیکال‌ها حدود 79 درصد کاهش نشان می‌دهد.در مجموع با تبدیل آفتکش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در سه ماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفتکش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 74 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف‌کش‌ها 78.7 درصد، حشره‌کش‌ها 77 درصد و قارچ‌کش‌ها 75.4درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش‌های وارداتی در سه ماه نخست سال 1399،33.6  میلیون دلار می باشد که67.3  درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در سه ماه نخست سال 99 مقدار 1053.8 تن آفتکش آماده مصرف و 65.2 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 1933.8 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 7.8 درصد افزایش و تکنیکال 58 درصد کاهش داشته و از نظر ارزش نیز در مجموع 9.8 درصد کاهش دارد.

• کود‌ها

کل واردات کود ها در سه ماه نخست سال 99 ، 17.8 هزار تن با ارزش 18.1 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 87.5 درصد و از نظر ارزش 74.9 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کودهای وارداتی کود NPK 17.2 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 100 درصد، کودهای پتاسه 82.3 درصد، میکرو 80.8 درصد و کودهای ازته 64.9 درصد به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

در سه ماه نخست سال 99 مقدار 882.4 هزار تن کود باارزش 157 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 11 درصد و از نظر ارزش 13.9 درصد کاهش داشته است. ضمنا بیش از 90 درصد مقدارکودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در سه ماه نخست سال1399، 2534 تن با ارزش 41.3 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی 28.2 درصد و از نظر ارزش 13.4 درصد کاهش نشان می‌دهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 98.9درصدی، بذر چغندر قند با کاهشی 46.7 درصدی و بذر ذرت با کاهش 63.4 درصدی روبرو بوده است ، لیکن بذر یونجه و شبدر با 44.1 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در سه ماه نخست سال 99 جمعا مقدار 1686.1 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 2.7 میلیون دلار صادر گردیده که کلا مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده می‌باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 41.8 درصد و از نظر ارزش 39 درصد کاهش نشان می‌دهد.

• میزان بارندگی:

• طی نه ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 285.4 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 8 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) 28.9 درصد افزایش داشته است.[3]

   

  [1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

  [2] شامل: "شیرینی و شکلات" و "بیسکویت و ویفر"

  [3] منبع: سازمان هواشناسی کشور- مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در دو ماهه نخست سال 1399

و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی براساس داده های آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات دو ماه نخست سال جاری با داده های سالیانه هفت سال گذشته (سالهای 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری دو ماهه نخست سال 1399 با مدت مشابه سال های قبل نیز مقایسه گردیده است.

• صادرات:

در دو ماهه نخست سال 1399 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 1670 هزار تن و به ارزش 889 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 11.5 درصد و از نظر ارزش 20.7 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات دو ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 8.7 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به 1397 نیز 2.1  درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی[1] به ارزش 292.3 میلیون دلار با سهم 32.9 درصد،انواع میوه‌های درختی به ارزش 241.8 میلیون دلار با سهم 27.2درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 81.7 میلیون دلار با سهم 9.2 درصد، شیرینی‌جات[2] به ارزش 49.5 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، ماهی و میگو به ارزش 29.3 میلیون دلار با سهم 3.3 درصد، زعفران 23.4 میلیون دلار با سهم حدود 2.6 درصد، رب گوجه فرنگی 22.6 میلیون دلار با سهم 2.5 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت22.6 میلیون دلار با سهم 2.4 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 9.4 میلیون دلار با سهم 1.1 درصد و انواع خمیرهای غذایی 8.2 میلیون دلار با سهم 0.9 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی532 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (296 دلار) 80 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در دو ماهه نخست سال 99، 137185 ریال بوده است.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 99، 5183 هزار تن با ارزش 1870 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 81 درصد و از نظر ارزش 37 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود.ارزش واردات در این مدت حدود  22 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 14.2درصد بیشتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماهه نخست سال 99، شامل گندم به ارزش 483 میلیون دلار با سهم 25.8 درصد، ذرت به ارزش 422.8 میلیون دلار با سهم 22.6 درصد، کنجاله به ارزش 136.9 میلیون دلار با سهم 7.3 درصد، برنج به ارزش 126.3 میلیون دلار با سهم 6.8 درصد، دانه سویا به ارزش 110.5 میلیون دلار با سهم 5.9 درصد، جو به ارزش 93.5 میلیون دلار با سهم 5 درصد، قند و شکر به ارزش 81.6 میلیون دلار با سهم 4.4 درصد، روغن نباتی به ارزش 73.6 میلیون دلار با سهم 3.9 درصد، انواع میوه به ارزش 54.2 میلیون دلار با سهم 2.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 50.3 میلیون دلار با سهم 2.7 درصد، و چای به ارزش 48.7 میلیون دلار با سهم 2.6 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 90 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می‌شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در دو ماهه نخست سال 99، 361 دلار می‌باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (787 دلار) 54  درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42000 ریال بوده است.

• تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 1399 ، 981- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود31 درصد بهبود نشان می‌دهد (ارزش صادرات 8.7 درصد و ارزش واردات حدود 22 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری دو ماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که 729- میلیون دلار بوده، 34.6 درصد کسری داشته است.

جدول 1- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دو ماه نخست سال 1399 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 92 الی98

• نهاده‌های کشاورزی
  • آفتکش‌ها

در دو ماه نخست سال 99 ، جمعا 2371.7 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 965.7 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش‌های آماده مصرف حدود 36 درصد و تکنیکال‌ها حدود 73 درصد کاهش نشان می‌دهد.در مجموع با تبدیل آفتکش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در دو ماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفتکش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 61.7 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی حشره‌کش‌ها 74.6درصد و قارچ‌کش‌ها 69.4 درصد و علف‌کش‌ها 68 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش‌های وارداتی در دو ماه نخست سال 99، 26.6 میلیون دلار می‌باشد که 55 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در دو ماه نخست سال 99 مقدار 621.9 تن آفتکش آماده مصرف و 45.8 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 1151.1 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 5 درصد افزایش و تکنیکال 60 درصد کاهش داشته و از نظر ارزش نیز در مجموع 14.9 درصد کاهش دارد.

• کود‌ها

کل واردات کود‌ها در دو ماه نخست سال 99، 12.2 هزار تن با ارزش 10.5 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 91 درصد و از نظر ارزش 84 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کود‌های وارداتی به ترتیب کودهای حیووانی یا نباتی یا مخلوط 186.9 درصد و NPK 22.7 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 100 درصد، میکرو 86.6 درصد و کودهای پتاسه 85.3 درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند.

در دو ماه نخست سال 99 مقدار 653.7 هزار تن کود با ارزش 117.8 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 14.5 درصد و از نظر ارزش 14.7 درصد کاهش داشته است. ضمنا بیش از 90 درصد مقدارکودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در دو ماه نخست سال 99 ، 1692 تن با ارزش حدود 27 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی 15.2 درصد و از نظر ارزش 21.4 درصد کاهش نشان می‌دهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 98.3 درصدی، بذر یونجه و شبدر با کاهشی 57.6 درصدی و بذر سیب‌زمینی با کاهش 55 درصدی روبرو بوده است ، لیکن بذر چغندر قند با 34.7 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.

در دو ماه نخست سال 99 جمعا مقدار 1283.9 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با ارزش 1.8 میلیون دلار صادر گردیده که کلا مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده می‌باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 48 درصد و از نظر ارزش 57.3 درصد کاهش نشان می‌دهد.

• میزان بارندگی:

طی هشت ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 304.6 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل  7 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) 32 درصد افزایش داشته است.[3]

[1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

[2] شامل: "شیرینی و شکلات" و "بیسکویت و ویفر"

[3] منبع: شرکت مدیریت منابع آب- دفتر مطالعات پایه منابع آب

چکیده های آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در ده ماهه نخست سال 1398

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات ده ماه نخست سال جاری با داده های مدت مشابه هفت سال گذشته (سالهای 91 الی 97) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری ده ماهه نخست سال 1398 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در ده ماهه سال 1398 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 5692 هزار تن و به ارزش 4673 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 4.9 درصد و از نظر ارزش 13.2 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات ده ماهه نخست سال 1398 نسبت به گزارش مدت مشابه سال قبل 14.5 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به سال 1396 نیز 8.6 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 1576.2 میلیون دلار با سهم 33.7 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 1049 میلیون دلار با سهم 22.4 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 358.1میلیون دلار با سهم7.7درصد،زعفران 230.7 میلیون دلار با سهم حدود 5 درصد وماهی و میگو به ارزش 190.5 میلیون دلار با سهم 4.1 درصد  از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 821 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (308 دلار) 166.6 درصد بیشتر است.متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در ده ماهه نخست سال 98، 107430 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 83162 ریال بوده است.

[1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماه نخست سال 98، 19686 هزار تن با ارزش 10458 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 17.1 درصد و از نظر ارزش 29.4 درصد کل واردات کشور را شامل می شود.ارزش واردات در این مدت 25.2 درصد بیشتر از سال قبل و در مجموع نیز 12.5 درصد بیشتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1396 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماهه نخست سال 98،ذرت به ارزش 1709.4میلیون دلار با سهم 16.3 درصد، شامل برنج به ارزش 1391.3 میلیون دلار با سهم 13.3 درصد، روغن نباتی به ارزش 1073 میلیون دلار با سهم 10.3 درصد، دانه سویا به ارزش 842.4 میلیون دلار با سهم 8 درصد، کنجاله به ارزش 800 میلیون دلار با سهم 7.6 درصد، جو به ارزش 772.4میلیون دلار با سهم 7.4 درصد، گوشت قرمز به ارزش 663.4 میلیون دلار با سهم 6.3 درصد، قند و شکر به ارزش 577.7 میلیون دلار با سهم 5.5 درصد،چای به ارزش 346.5 میلیون دلار با سهم 3.3 درصد و انواع میوه به ارزش 299.4 میلیون دلار با سهم 2.9 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 80.3 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در ده ماهه نخست سال جاری، 536 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (776 دلار) حدود 69 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42460 ریال و متوسط واردات کشور42001 ریال بوده است.

• تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماه نخست سال 1398 ، 5784- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل دو برابر کسری تراز نشان میدهد (ارزش صادرات 14.5 درصد کاهش و ارزش واردات 25.2 درصد افزایش داشته است)کسری تراز تجاری ده ماهه نخست سال 98نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1396 که 4183- میلیون دلار بوده، 38.3 درصد کسری داشته است.

.

جدول 1- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در ده ماه نخست سال 1398  و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای91 الی97

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در ده ماه نخست سال 1398 ، جمعا 26178.9 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 15769 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 159درصد و تکنیکال‌ها 84.6درصد افزایش نشان میدهد.در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در ده ماهه نخست سال 98 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 108.5 درصد افزایش دارد و در این رابطه سهم افزایشی علف کش ها 111.6 درصد قارچ کش ها 168.7 درصد و حشره کش ها 117.4 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در ده ماهه نخست سال 98، 322 میلیون دلار می باشد که حدود115.8درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل است.

در ده ماه نخست سال 1398  مقدار 1432.6 تن آفتکش آماده مصرف و 347.6 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 3364.5 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 18.6 درصد کاهش و تکنیکال 15.2 درصد افزایش داشته و از نظر ارزش جمعا 23.3 درصد کاهش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در ده ماه نخست سال 1398 ، 516.9 هزار تن با ارزش 280.9 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 62.6 درصد و از نظر ارزش 67.8 درصد افزایش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای پتاسه133.2 درصد، کودهای فسفره 116.3 درصد و ازته 17.7 درصد افزایش وNPK27.2 درصد، کودهای میکرو 14.1 درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در ده ماهه نخست سال 1398  مقدار 3875هزار تن کود باارزش 720 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 20.7 درصد افزایش و از نظر ارزش 7.3درصد کاهش داشته است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در ده ماه نخست سال 1398 ، 7600.5 تن با ارزش 115.1 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود 22.1 درصد و از نظر ارزش 19.9 درصد افزایش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 49.7 درصدی روبرو بوده است؛ لیکن بذر یونجه و شبدر با افزایش جهشی مواجه، بذر ذرت با 102.6 درصد وبذر چغندر قند با 81.4 درصد نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در ده ماهه نخست سال 1398  جمعا مقدار 6684 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 10412 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 8.9 درصد افزایش و از نظر ارزش 51.8 درصد کاهش نشان میدهد.

• میزان بارندگی:

• طی چهار ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 134.2میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 5درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) نیز 36 درصد افزایش داشته است.

   

   

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در نه ماهه نخست سال 1398

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات نه ماه نخست سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری نه ماهه نخست سال 1398  و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در نه ماهه سال 1398 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 5007 هزار تن و به ارزش 4099 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 5.6 درصد و از نظر ارزش 16.6 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات نه ماهه نخست سال 1398 نسبت به گزارش سالانه سال قبل 26.1 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97) نیز 9.7 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 1279.8 میلیون دلار با سهم 31.2 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 925.4 میلیون دلار با سهم 22.6 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 325.9 میلیون دلار با سهم 8 درصد، زعفران 199.6 میلیون دلار با سهم 4.9 درصد و ماهی و میگو به ارزش 165.6 میلیون دلار با سهم 4 درصد  از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 819 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (276 دلار) 296.7 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در نه ماهه نخست سال 98، 106295 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 106348 ریال بوده است.

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال 98، 17123 هزار تن با ارزش 9284 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 75.2 درصد و از نظر ارزش 51.7 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 22.3 درصد بیشتر از سال قبل و در مجموع نیز 12.6 درصد بیشتر از میانگین شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97) بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماهه نخست سال 98، ذرت به ارزش 1545.4 میلیون دلار با سهم 16.7 درصد، شامل برنج به ارزش 1174.2 میلیون دلار با سهم 12.7 درصد، دانه سویا به ارزش 803.9 میلیون دلار با سهم 8.7 درصد، جو به ارزش 641.8 میلیون دلار با سهم 6.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 611.5 میلیون دلار با سهم 6.6 درصد، قند و شکر به ارزش 519.2 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، چای به ارزش 318.5 میلیون دلار با سهم 3.4 درصد، کره به ارزش 285.3 میلیون دلار با سهم 3.1 درصد، انواع میوه به ارزش 268.1 میلیون دلار با سهم 2.9 درصد و توتون، سیگار و انواع تنباکو به ارزش 174.3 میلیون دلار با سهم 1.9 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 68 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در نه ماهه نخست سال جاری، 542 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (788 دلار) حدود 68 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42001 ریال و متوسط واردات کشور 42001 ریال بوده است.

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال 1398 ، 5185- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 183.3 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 26.1 درصد کاهش و ارزش واردات 22.3 درصد افزایش داشته است) کسری تراز تجاری نه ماهه نخست سال 98 نسبت به میانگین شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97، 3705- میلیون دلار)، 40 درصد کسری داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در نه ماه نخست سال 1398  و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 91 الی 97

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در نه ماه نخست سال 1398 ، جمعا 23530.6 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 14064.3 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 176 درصد و تکنیکال‌ها 81.8 درصد افزایش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در نه ماهه نخست سال 98 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 42.3 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف کش ها 6.8 درصد و سهم افزایشی قارچ کش ها 185.8 درصد و حشره کش ها 112.4 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در نه ماهه نخست سال 98 ، 283 میلیون دلار می باشد که حدود 120.9 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در نه ماه نخست سال 1398  مقدار 1353.6 تن آفتکش آماده مصرف و 319.4 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 3188 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 20.8 درصد کاهش و 60.8 درصد کاهش و از نظر ارزش جمعا 44.8 درصد کاهش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در نه ماه نخست سال 1398 ، 501 هزار تن با ارزش 268.4 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 86.2 درصد و از نظر ارزش 87 درصد افزایش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای پتاسه 129.3 درصد، کودهای فسفره 116.6 درصد و ازته 36.2 درصد افزایش و NPK 32.9 درصد، کودهای میکرو 20 درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در نه ماهه نخست سال 1398  مقدار 3307 هزار تن کود باارزش 620.5 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 11 درصد افزایش و 14.6 درصد کاهش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در نه ماه نخست سال 1398 ، 17178.1 تن با ارزش 161.9 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود 63.9 درصد و از نظر ارزش 271.7درصد افزایش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 83.7 درصدی روبرو بوده است؛ لیکن بذر چغندر قند 110.3 درصدی، بذر ذرت 97.1 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در نه ماهه نخست سال 1398  جمعا مقدار 752 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 1500.7 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 84.9 درصد و از نظر ارزش 91.8 درصد کاهش نشان میدهد.

• میزان بارندگی:

•  طی سه ماه گذشته از سال آبی 99-1398 میزان بارندگی 87.6 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 5 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (51 ساله) نیز 41 درصد افزایش داشته است.

   

  [1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در یک ماهه نخست سال 1398

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات یک ماه نخست سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری یک ماهه نخست سال 1398  و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در یک ماهه سال 1398 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 517 هزار تن و به ارزش 355 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.1 درصد و از نظر ارزش 14 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات یک ماهه نخست سال 1398 نسبت به گزارش سالانه سال قبل 18.3 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97) نیز 9.4 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 141.9 میلیون دلار با سهم 40 درصد، انواع میوه های درختی به ارزش 59.8 میلیون دلار با سهم 16.8 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 36.24میلیون دلار با سهم 10.2 درصد، انوع آبمیوه و کمپوت به ارزش 16.8 میلیون دلار با سهم 4.7 درصد، زعفران 11.2 میلیون دلار با سهم 3.2 درصد و ماهی و میگو به ارزش 11 میلیون دلار با سهم 3 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، فدراسیون روسیه، پاکستان، امارات متحده عربی، ترکیه، کویت، هند، قطر و آذربایجان صورت گرفته است که در مجموع 90.7 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی و صنایع غذایی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 614 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (299 دلار) 143.8 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در یک ماهه نخست سال 98، 96391 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 96391 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در یک ماه نخست سال 1398

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یک ماه نخست سال 98، 1555 هزار تن با ارزش 934 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 74.7 درصد و از نظر ارزش 40.0 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 7.7 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 14.3 درصد کمتر از میانگین شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97) بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یک ماهه نخست سال 98، شامل برنج به ارزش 196 میلیون دلار با سهم 21 درصد، ذرت به ارزش 122.8 میلیون دلار با سهم 13.1 درصد، کره به ارزش 91 میلیون دلار با سهم 9.7 درصد، دانه سویا به ارزش 75.3 میلیون دلار با سهم 8.113.8 درصد، دانه سویا به ارزش 1161.1 میلیون دلار با سهم 10.71 درصد، گوشت قرمز به ارزش 55.6 میلیون دلار با سهم 6 درصد، جو به ارزش 52.1 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، قند و شکر به ارزش 27.9 میلیون دلار با سهم 3 درصد، انواع میوه به ارزش 26.1 میلیون دلار با سهم 2.8 درصد، چای به ارزش 17 میلیون دلار با سهم 1.8 درصد و بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده به ارزش 11.3 میلیون دلار با سهم 1.2 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 72 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در یک ماهه نخست سال جاری، 586 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1121 دلار) حدود 91 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42005 ریال و متوسط واردات کشور 41993 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 229، ترکیه 175، هلند 122، امارات متحده عربی 67، انگلستان 59، سنگاپور 49.9، فدراسیون روسیه 46، پاکستان 28، آلمان 26، برزیل 14  و سوئیس 10، میلیون دلار بوده که در مجموع 88 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در یک ماهه نخست سال 1398

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یک ماه نخست سال 1398 ، 579- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 55.8 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 27.82 درصد کاهش و ارزش واردات 24 درصد افزایش داشته است) کسری تراز تجاری یک ماهه نخست سال 98 نسبت به میانگین شش سال گذشته (سالهای 91 الی 97، 340- میلیون دلار)، 41.3 درصد کسری داشته است.

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در یک ماه نخست سال 1398 ، جمعا 1064 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 917 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 31.4 درصد افزایش و تکنیکال‌ها 2.7 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در یک ماهه نخست سال 98 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 3.3 درصد افزایش دارد و در این رابطه سهم کاهشی حشره کش ها 30.2 درصد و سهم افزایشی قارچ کش ها 34.8 درصد و علف کش ها 16.7 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در یک ماهه نخست سال 98 ، 16.8 میلیون دلار می باشد که حدود 9.8 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در یک ماه نخست سال 1398  مقدار 242 تن آفتکش آماده مصرف و 67 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 550 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 17.1 درصد کاهش و 57 درصد افزایش و از نظر ارزش جمعا 32.8 درصد کاهش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در یک ماه نخست سال 1398 ، 54 هزار تن با ارزش 22.9 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 201.8 درصد و از نظر ارزش 117.1 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای فسفره 37174 درصد افزایش وکودهای میکرو 97 درصد، NPK 80.8 درصد و ازته 35.6 درصد و پتاسه حدود 29.3 درصد به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در یک ماهه نخست سال 1398  مقدار 464 هزار تن کود باارزش 79 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 31 درصد و 9 درصد افزایش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در یک ماه نخست سال 1398 ، 434.7 تن با ارزش 11.3 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود 42.8 درصد و از نظر ارزش 0.2 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 58 درصدی و بذر ذرت با کاهش 53 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر چغندر قند 8 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در یک ماهه نخست سال 1398  جمعا مقدار 1387 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 2239 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 62.6 درصد و از نظر ارزش 40 درصد افزایش نشان میدهد.

• ماشین آلات و ادوات کشاورزی

در یک ماهه اول سال 1398 ، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین ها و دستگاه های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعا به مقدار 462 تن با ارزش 3094 هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 65.4 درصد و 50 درصد کاهش نشان میدهد. در این بین از نظر مقدار تراکتورهای کشاورزی با 89 درصد ، ادوات کاشت و داشت با 82 درصد و کمباین ها و دستگاه های برداشت با 19 درصد کاهش روبرو بوده است. در یک ماهه سال 98 جمعا 321 تن ماشین آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 1014 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن 6 درصد و از نظر ارزش 39 درصد افزایش داشته است

• میزان بارندگی:

 طی هفت ماه گذشته از سال آبی 98-1397 میزان بارندگی 313.3 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 162 درصد

چکیده های آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در دوازده ماهه منتهی به بهمن ماه سال 1397

 و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

این گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده های آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می گردد. اطلاعات دوازده ماه سال جاری با داده های مدت مشابه شش سال گذشته (سالهای 90 الی 96) مقایسه شده است و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری دوازده ماهه سال 1397 و مدت مشابه سال های قبل نیز قید گردیده است.

• صادرات:

در دوازده ماهه سال 1397، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 6956 هزار تن و به ارزش 6400 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 5.9 درصد و از نظر ارزش 14.4 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات دوازده ماهه نخست سال 97 نسبت به گزارش سالانه سال قبل 5.7 درصد کاهش داشته و در مقایسه با متوسط سالهای برنامه پنجم نیز 3.8 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 1459 میلیون دلار با سهم 31 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 1208 میلیون دلار با سهم 25.7 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 604.7 میلیون دلار با سهم 12.9 درصد، زعفران 351.5 میلیون دلار با سهم 7.4 درصد و ماهی و میگو به ارزش 313.7 میلیون دلار با سهم 6.7 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی بوده است. بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، هند، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان صورت گرفته است که در مجموع 80 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 920 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (378 دلار) 143.4 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در دوازده ماهه نخست سال 97، 59484 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 58164 ریال بوده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در دوازده ماهه سال 1397

• واردات:

 مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دوازده ماهه سال 97، 20485 هزار تن با ارزش 10841 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 63.9 درصد و از نظر ارزش 25.4 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. ارزش واردات در این مدت 1 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 8.9 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دوازده ماهه سال 97، شامل ذرت به ارزش 2115.3 میلیون دلار با سهم 19.5 درصد، برنج به ارزش 1628.5 میلیون دلار با سهم 15.0 درصد، کنجاله دانه های روغنی به ارزش 1568.8 میلیون دلار با سهم 14.5 درصد، روغن نباتی به ارزش 1428.8 میلیون دلار با سهم 13.8 درصد، دانه سویا به ارزش 1161.1 میلیون دلار با سهم 10.71 درصد، گوشت قرمز به ارزش 786.3 میلیون دلار با سهم 7.3 درصد، جو به ارزش 603.4 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد و انواع میوه به ارزش 395.5 میلیون دلار با سهم 3.7 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع حدود 91 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در دوازده ماهه سال جاری، 501 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1330 دلار) حدود 62 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 41797 ریال و متوسط واردات کشور 41649 ریال بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 1644، سوئیس 1374، امارات متحده عربی 1020، انگلستان 789، هلند 768، سنگاپور 755، فدراسیون روسیه 668، ترکیه 631، برزیل 436 ، پاکستان 309 و آلمان 246 میلیون دلار بوده که در مجموع 80 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در دوازده ماهه سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دوازده ماه سال 1397، 4441- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 5.7 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 2 درصد و ارزش واردات 1 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری دوازده ماهه سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (5737.8- میلیون دلار)، 22.6 درصد بهبود داشته است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در دوازده ماه سال 1397 و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 90 الی 96

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در دوازده ماه سال 1397، جمعا 13967 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 11174 تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف 14.4 درصد کاهش و تکنیکال‌ها 20.2 درصد کاهش نشان میدهد. در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در دوازده ماهه سال 97 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 17.1 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی حشره کش ها 26.4 درصد و قارچ کش ها 20 درصد و علف کش ها 16.4 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در دوازده ماهه سال 97 ، 195 میلیون دلار می باشد که حدود 9.7 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در دوازده ماه سال 1397 مقدار 2234 تن آفتکش آماده مصرف و 882 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 7026 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار به ترتیب 10 و 113 درصد افزایش و از نظر ارزش جمعا 15 درصد کاهش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در دوازده ماه سال 1397، 405 هزار تن با ارزش 206 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 28.5 درصد و از نظر ارزش 26.2 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی به ترتیب کودهای میکرو 70 درصد، کودهای فسفره حدود 54.6درصد،  NPK 41.7 درصد و ازته 31.6 درصد و پتاسه حدود 7.5 درصد از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در دوازده ماهه سال 1397 مقدار 3582 هزار تن کود باارزش 843 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 5 درصد کاهش و 6 درصد افزایش داشته است. ضمنا حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.

• بذر

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در دوازده ماه سال 1397، 7050 تن با ارزش 122 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود 45.4 درصد و از نظر ارزش 28 درصد کاهش نشان میدهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 68 درصدی و بذر ذرت با کاهش 46.8 درصدی روبرو بوده است. لیکن بذر سیب زمینی به ترتیب 35.4 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در دوازده ماهه سال 1397 جمعا مقدار 9900 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 32668 هزار دلار صادر گردیده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 25.1 درصد و از نظر ارزش 46.1 درصد افزایش نشان میدهد.

• ماشین آلات و ادوات کشاورزی

در دوازده ماهه اول سال 1397، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین ها و دستگاه های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعا به مقدار 13670 تن با ارزش 78351 هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 70.4 درصد و 69.3 درصد کاهش نشان میدهد. در این بین از نظر مقدار ادوات کاشت و داشت با 55.4 درصد، کمباین ها و دستگاه های برداشت با 58 درصد و تراکتورهای کشاورزی با 100 درصد کاهش روبرو بوده است. در دوازده ماهه سال 97 جمعا 11104 تن ماشین آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 32843 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، از نظر وزن 37 درصد و از نظر ارزش 7 درصد افزایش داشته است و این افزایش غالبا مربوط به ادوات کاشت، داشت و سپس تراکتور های کشاورزی بوده است.

• میزان بارندگی:

 طی شش ماه گذشته از سال آبی 98-1397میزان بارندگی 224 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 130 درصد افزایش و در مقایسه با بلند مدت (50 ساله) نیز 28 درصد افزایش داشته است.

 [1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.