بولتن فناوری ها و نوآوری های کشاورزی و آب- خرداد 1400 

اینفوگرافی روند توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار در ایران 

 برای مشاهده تصویر در اندازه بزرگتر بر روی تصویر کلیک نمایید

نشست تخصصی " اصلاح حکمرانی آب با نگاهی به الگوهای مشارکت بخش خصوصی"

28 بهمن ماه 1399، 10 تا 13

نشست تخصصی "نقش ساختارهای حاکمیتی در مدیریت منابع آب و تدوین الگوی همکاری بخش خصوصی با دولت" توسط مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در هشتمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران در تاریخ 28 بهمن ماه ساعت 10 تا 13 بصورت مجازی برگزار می گردد.

این نشست به دنبال پاسخ به سوالات اساسی زیر می­باشد:

• آیا انجام اصلاحات در شیوه حکمرانی در آب ضروری است؟ دلایل بنیادی آن کدامند؟
• رویکرد برای اصلاحات باید دارای چه مشخصه هایی باشد؟
• شیوه مناسب برای تهیه مقدمات و مسیر اصلاحات چگونه می تواند باشد؟
• الزامات و پیش‎نیازهای افزایش جذابیت طرح‎ها و تشویق سرمایه‎گذاران بخش خصوصی چیست؟
• چگونه می‎توان انگیزه‎های بخش خصوصی جهت مشارکت در طرح‎های آبی را افزایش داد؟
• کارنامه دستگاه‎های متولی واگذاری طرح‏‎های بخش آب و آبفا به بخش خصوصی چگونه بوده ‎است؟

جهت ثبت نام در نشست به لینک https://nwlsm.ir/res-press-conf-07/ مراجعه فرمایید.

ترجمه، تدوین و انتشار دو کتاب "وضعیت منابع زمین و آب جهان برای غذا و کشاورزی" و "مدیریت پایدار آب زیرزمینی: مفاهیم و ابزارها " قدمی در راستای ارتقای دانش متخصصان و سیاست­‌گذاران عرصۀ مدیریت آب و کشاورزی کشور می­‌باشد.

کتاب "وضعیت منابع زمین و آب جهان برای غذا و کشاورزی" که توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) تهیه شده است، اطلاعات و تحلیل جامعی از وضعیت موجود، روندها و چالش­‌هایی را که مهم­‌ترین عوامل تولید کشاورزی، یعنی زمین و آب با آن روبرو هستند را ارائه می­نماید. همچنین نمونه­‌های زیادی از اقدام­‌های موفق در مدیریت مؤثر و پایدار منابع در نقاط مختلف جهان نشان داده شده است.

کتاب "مدیریت پایدار آب زیرزمینی: مفاهیم و ابزارها"  نیز که توسط بانک جهانی و شبکه مشارکت جهانی آب تهیه شده است، با تمرکز بر مدیریت یکپارچه منابع آب زیرزمینی، به بیان مسائل مربوط به مدیریت این منابع و اصول و مفاهیم اقتصادی، اجتماعی و قانونی حکمرانی منابع آب زیرزمینی می­‌پردازد.

امید است حاصل این تلاش ها بتواند برای بهبود وضعیت منابع آب و ارتقای مدیریت و حکمرانی آن مؤثر واقع گردد.

برای بارگذاری کتاب‌ به لینک‌های زیر  مراجعه فرمایید: 

چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی

 در پنج ماهه نخست سال 1399

و مقایسه آن با مدت مشابه سال های قبل

گزارش با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی براساس داده‌های آماری گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه و برای اطلاع‌رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه می‌گردد. اطلاعات پنج ماه نخست سال جاری با داده‌های سالیانه هفت سال گذشته (سال‌های 92 الی 98) مورد مقایسه قرار گرفته و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 1399 با مدت مشابه سال های قبل نیز مقایسه گردیده است.

• واردات:

مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال، 10095 هزار تن با ارزش 4117 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 73 درصد و از نظر ارزش 30 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت حدود 27.3 درصد کمتر از سال قبل و در مجموع نیز 7.9 درصد کمتر از میانگین شش سال منتهی به سال 1397 بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 99، شامل ذرت دامی به ارزش 1032.3 میلیون دلار با سهم 25.1 درصد، گندم به ارزش 561.2 میلیون دلار با سهم 13.6 درصد، برنج به ارزش 441.1 میلیون دلار با سهم 10.7 درصد، دانه سویا به ارزش 325 میلیون دلار با سهم 7.9 درصد، روغن نباتی به ارزش 252.7 میلیون دلار با سهم 6.1 درصد، قند و شکر به ارزش 192.4 میلیون دلار با سهم 4.7 درصد، جو به ارزش 187.7 میلیون دلار با سهم 4.6 درصد، انواع میوه به ارزش 155.4 میلیون دلار با سهم 3.8 درصد، کنجاله به ارزش 149.3 میلیون دلار با سهم 3.6 درصد، چای به ارزش 112.2 میلیون دلار با سهم 2.7 درصد، گوشت قرمز به ارزش 79.9 میلیون دلار با سهم 1.9 درصد، توتون، سیگار و انواع تنباکو به ارزش 75.1 میلیون دلار با سهم 1.8 درصد، بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده 69 میلیون دلار با سهم 1.7 درصد و حبوبات به ارزش 66.1 میلیون دلار با سهم 1.6 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 89.9 درصد ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می شوند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در پنج ماهه نخست سال 1399، 408 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (991 دلار) حدود 59 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42000 ریال بوده، که در مقایسه با متوسط ارزش گمرکی هر دلار کالاهای وارداتی کل کشور (41988) تفاوت چندانی نداشته است.

کشورهای عمده مبدا واردات از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل ترکیه 692.2، هند 595.4، امارات متحده عربی 553.3، انگلستان 447.2، فدراسیون روسیه 430.7، هلند 268.1، آلمان 185.3، برزیل 114.8، سنگاپور 111.4، پاکستان 85.1 و سوئیس 69.8 میلیون دلار بوده که در مجموع 86 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 1).

جدول 1- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماهه نخست سال 1399

• صادرات:

در پنج ماهه نخست سال 1399 ، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 3053 هزار تن و به ارزش 2123 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 8 درصد و از نظر ارزش 19.5 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات پنج ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل 8.6 درصد افزایش داشته و در مقایسه با متوسط شش سال منتهی به 1397 به میزان 4.2 درصد کاهش دارد.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 655.7 میلیون دلار با سهم 30.9 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 466.1 میلیون دلار با سهم 22 درصد، شیر و فرآورده های آن به ارزش 181.9 میلیون دلار با سهم 8.6 درصد، شیرینی جات[2] به ارزش 137 میلیون دلار با سهم 6.5 درصد، ماهی و میگو به ارزش 78.5 میلیون دلار با سهم 3.7 درصد، رب گوجه فرنگی 69.7 میلیون دلار با سهم 3.3 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت 67.9 میلیون دلار با سهم 3.2 درصد، زعفران 66.5 میلیون دلار با سهم حدود 3.1 درصد، انواع نان (خشک، سوخاری و ...) 30.2 میلیون دلار با سهم 1.4 درصد، دانه های گشنیز، زیره و رازیانه 26.7 میلیون دلار با سهم 1.3 درصد و انواع خمیرهای غذایی 25.4 میلیون دلار با سهم 1.2 درصد، از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 696 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (286 دلار) 143.5 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در پنج ماهه نخست سال 99، 154066 ریال و متوسط کل صادرات غیر نفتی کشور 154635 ریال بوده است.

بیشترین مقصد صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشور های عراق 745.8، افغانستان 317.6، امارات متحده عربی 161.8، فدراسیون روسیه 146.9، پاکستان 119.2، چین 82.8، ترکیه 74، آلمان 57.5، هنگ کنگ 56.2، هند 45.5، قزاقستان 33.9، قطر 32 و عمان 31.1 میلیون دلار صورت گرفته است که در مجموع 89.7 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی و صنایع غذایی کشورمان را بخود اختصاص داده‌اند

جدول 2- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماه نخست سال 1399

تراز تجاری:

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1399 ، 1994- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 46 درصد کاهش نشان میدهد (ارزش صادرات 8.6 درصد و ارزش واردات حدود 27.3 درصد کاهش داشته است)؛ که از دلایل آن بی نظمی در تخصیص ارز برای تامین نیازهای کالاهای اساسی جامعه بخصوص کنجاله، روغن نباتی، شکر، جو و ... بوده است که موجب شده قیمت آنها افزایش غیر قابل پیش بینی داشته باشد. کسری تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 99 نسبت به میانگین شش سال منتهی به 1397 که 2252-  میلیون دلار بوده، 11.5 درصد کسری است.

جدول 3- تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1399  و مقایسه آن با مدت مشابه سالهای 92 الی98

• نهاده های کشاورزی
  • آفتکش ها

در پنج ماه نخست سال 99 ، جمعا 4180 تن آفتکش بصورت آماده مصرف و 1966  تن بصورت تکنیکال وارد کشور گردیده که در مقایسه با سال قبل، آفتکش های آماده مصرف حدود 69  درصد و تکنیکال‌ها حدود 78 درصد کاهش نشان میدهد.در مجموع با تبدیل آفتکش های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) میتوان نتیجه گرفت که در پنج ماهه نخست سال 99 مقدار واردات آفتکش ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 74.6 درصد کاهش دارد و در این رابطه سهم کاهشی علف کش ها 79.1 درصد، حشره کش ها 76.7 درصد و قارچ کش ها 76.3 درصد بوده است.

جمع کل ارزش آفتکش های وارداتی در پنج ماه نخست سال 1399، 52.3  میلیون دلار می باشد که 68.3 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

در پنج ماه نخست سال 99 مقدار 1760 تن آفتکش آماده مصرف و 178.8 تن آفتکش تکنیکال جمعا با ارزش 3439.4 هزار دلار صادر گردیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار آماده مصرف 49.7 درصد افزایش و تکنیکال 9.3 درصد کاهش داشته و از نظر ارزش نیز در مجموع 31.4 درصد افزایش دارد.

• کود ها

کل واردات کود ها در پنج ماه نخست سال 99 ، مقدار 119.9 هزار تن با ارزش 69.9 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 49.9 درصد و از نظر ارزش 45.3 درصد کاهش نشان می دهد. در بین انواع کود های وارداتی، به ترتیب از نظر مقدار، کود NPK 22 درصد و کودهای پتاسه 22.8 درصد افزایش داشته لیکن کودهای فسفره 68.7 درصد، کودهای ازته 62.3 درصد و میکرو 61.2 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اند.

در پنج ماه نخست سال 99 مقدار 1539.4 هزار تن کود باارزش 273.6 میلیون دلار صادر گردیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب از نظر مقدار 19.9 درصد و از نظر ارزش 25.4 درصد کاهش داشته است. ضمنا بیش از 90 درصد مقدارکود های صادراتی کود، اوره بوده است.

• بذور

در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام های تکثیر شونده گیاهی در پنج ماه نخست سال1399 ، 4840.6 تن با ارزش 69 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی 10.7 درصد و از نظر ارزش 5.2 درصد کاهش نشان میدهد. از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 76.4درصدی، بذر چغندر قند با کاهشی 46.6 درصدی ،بذر ذرت با کاهش 64.3درصدی و بذر گندم با کاهش 33.1 درصدی روبرو بوده است ، لیکن بذر سیب زمینی با 91.8 درصد و بذر یونجه و شبدر با 37.9 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته اند.

در پنج ماه نخست سال 99 جمعا مقدار 2633.9 تن بذر و سایر اندامهای تکثیر شونده گیاهی با ارزش 4735.7 هزار دلار  صادر گردیده که غالبا مربوط به سایر اندامهای تکثیر شونده می باشد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 29.2 درصد و از نظر ارزش 8.1 درصد کاهش نشان میدهد.

• ماشین ها و ادوات کشاورزی

در پنج ماهه نخست سال 1399 ، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین ها و دستگاه های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعا به مقدار 5505.6 تن با ارزش 35.3 میلیون دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال 97 به ترتیب حدود 10 درصد و 13 درصد کاهش نشان میدهد. در این بین از نظر ارزش تراکتورهای کشاورزی با حدود 46 درصد، کمباین برنج با حدود 56 درصد و کمباین گندم با حدود 18 درصد کاهش و ادوات کاشت و داشت با 461 درصد و سایر کمباین ها، دستگاه های برداشت با حدود 50 درصد افزایش روبرو بوده است.

در پنج ماهه نخست سال 99، جمعا 2359.5 تن ماشین آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 7214 هزار دلار صادر شده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال 97 از نظر مقدار 44.8 درصد و از نظر ارزش حدود 50.8 درصد کاهش نشان میدهد. با توجه به عدم دسترسی به آمار سال 98 امکان مقایسه با آمار این سال وجود ندارد.

• تحلیل واردات و صادرات

             1- واردات بخش کشاورزی

علیرغم کاهش واردات گندم در سال 96 و به تبع آن نبود واردات در در سال 97 و 98 امسال واردات گندم در پنج ماه اول سال جاری افزایش داشته، که با توجه به اقبال عموم مردم به گندم بعنوان قوت غالب از یک سو و تلاش دولت برای افزایش حجم ذخایر استراتژیک در کنار افزایش تولید داخلی گندم ، این موضوع می تواند به ثبات بازار گندم و فرآورده های آن در بازار کمک کند.

واردات برنج در شش سال گذشته با نوساناتی ناشی از عدم نیاز بازار و صدور مصوبه های ممنوعیت واردات فصلی برنج (تا پایان فصل برداشت) همراه بوده است و به نظر میرسد با توجه به افزایش 42% تولید برنج در سال زراعی 98-97 نسبت به سال گذشته می توان امیدوار بود که بازار دچار نوسانات منفی بزرگی نگردد ولی از طرف دیگر با تخصیص ارز نیمای به این محصول و کاهش 46 درصدی واردات برنج نسبت به مدت مشابه سال گذشته اگر دولت نتواند تمهیداتی برای جبران این کاهش درنظر بگیرد و تقاضا را به گونه ای تامین کند، به طور حتم بازار با بحران جدی مواجه خواهد شد.

با بررسی مقادیر واردات پنج ماهه سال 99 و مقایسه با مدت زمان مشابه در شش سال گذشته و همچنین افزایش 16 درصدی تولید ذرت دانه ای در کشور به همراه سیر صعودی واردات ذرت دامی به نظر میرسد متولیان موضوع در تلاش اند تا با افزایش حجم واردات بی نظمی قیمت مرغ و تخم مرغ سامان دهی نماید . این موضوع در صورت مدیریت توزیع مناسب تر و کنترل قیمت می تواند تاثیر مثبت در قیمت تمام شده گوشت دام و ثبات عرضه این محصول را به همراه داشته باشد.

واردات جو در شش سال گذشته بجز کاهش در سال 95، همیشه با روند افزایشی همراه بوده است. علیرغم افزایش 13درصدی تولید داخلی جو و همچنین افزایش 133 درصدی مقدار ذخیره استراتژیک این محصول از ابتدای سال 98 ولی با کاهش 33% واردات این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل موجه هستیم که این موضوع می تواند زنگ خطری برای صنعت پرورش دام به بازار و قیمت تمام شده گوشت باشد. پیشنهاد می شود متولیان امر در ماههای آینده نسبت به افزایش واردات این محصول اهتمام ورزند.

واردات کنجاله علیرغم افت و خیزهای سالهای اخیر معمولا روند افزایشی داشته ولی در پنج ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه، کاهش 49 درصدی در مقدار این محصول مشاهده می شود. علیرغم افزایش 50 درصدی ذخیره استراتژیک این محصول از ابتدای سال 98، کاهش 18 درصدی تولید داخلی سویا در سال زراعی 98-97 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته[1]می تواند علاوه بر تاثیر بر وضعیت بازار روغن نباتی بر قیمت مرغ نیز تاثیر گذار باشد؛ چنانچه هم اکنون قیمت مرغ علیرغم تصویب نرخ 15 هزار تومان (با در نظر گرفتن 5% کاهش با افزایش در استان های مختلف)، 19 هزار تومان می باشد در اتفاقی مشابه افزایش چهار برابری قیمت کنجاله سویا نسبت به قیمت مصوب در بازار رخ داده است و این موضوع نشان میدهد بازار کشش قیمت دستوری را نداشته و در صورت تداوم اوضاع این موضوع بر قیمت تمام شده مرغ و همچنین عرضه این محصول تاثیرگذار است.

افزایش قیمت تخم مرغ نسبت به قیمت مصوب، نشان میدهد که کاهش واردات کنجاله علاوه بر تاثیر بر بازار مرغ بر بازار تخم مرغ نیز بشدت تاثیر گذار است. با مدیریت محصولات ضروری وارداتی مانند ذرت و کنجاله می توان نسبت به کاهش واردات ذرت و افزایش واردات جو و کنجاله همت کرد.

کاهش 50% مقدار واردات روغن نباتی در کنار کاهش 18% تولید داخلی سویا در سال زراعی 98-97 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته[2]، با توجه به افزایش 22% تولید کلزا در سال زراعی 98-97 نسبت به سال گذشته[3] و ثبات نسبی قیمت روغن نباتی، نشان دهنده آرامش نسبی در این بازار است.

کاهش تولید 48% چغندرقند و 10% نیشکر در سال زراعی 98-97 در مقایسه با سال زراعی گذشته در کنار کاهش 38% واردات قند و شکر در پنج ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته و با توجه به ثبات نسبی بازار این محصول در کشور نشان میدهد، از یک طرف ذخیره مناسبی از این محصول وجود دارد و از طرف دیگر اقبال کم مردم با توجه به مسایل پزشکی فرآورده های شکر باعث شده که عرضه این محصول بیش از نیاز بازار بوده و کاهش واردات قند و شکر تاثیری بر بازار این محصول نداشته باشد.

مساله اکنون بازار کره، افزایش قیمت و کمیابی این محصول، علاوه بر کاهش 88% واردات آن در پنج ماه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به نظر میرسد به کمبود واردات در سالهای گذشته این محصول نیز بر می گردد که نتوانسته است وضعیت ذخیره این محصول را برای عرضه در بازار پایدار کند. با توجه به تولید کم این محصول در کشور براساس اولویت بندی تولیدی متولی این موضوع که موضوعی است که باید مورد بازنگری قرارگیرد، کشور سالانه نیاز به واردات کره داشته که استمرار یک وضعیت پایدار و روند رو به افزایش واردات این محصول در ماههای آینده و بالاخص در دو ماه آتی می تواند باعث کاهش تلاطم بازار گردد.

افزایش 97% مقدار آفتکش های وارداتی (به تفکیک افزایش 121% مقدار آفتکش آماده و 67% مقدار واردات آفتکش تکنیکال) در طول 12 ماه سال 98 نسبت به سال گذشته، می توانست به حفظ ذخایر سموم در کشور کمک کند لیکن به نظر میرسد در بخش سموم ثبات مناسبی وجود ندارد؛ ولی کاهش 73% مقادیر کل واردات آفتکش ها در پنج ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته و ادامه روند کاهشی واردات می تواند زنگ خطری در این زمینه باشد. به نظر میرسد کاهش واردات و در کنار اجازه افزایش صادارت نشان دهنده بی توجهی به نیاز داخلی است.

مشابه الگوی موجود واردات آفتکش ها برای بذور نیز وجود دارد: در 12 ماه سال 98، 20% افزایش واردات بذر نسبت به سال گذشته وجود داشته است اما در پنج ماه نخست سال جاری کاهش 11 درصدی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته وجود دارد.کاهش واردات بذور محصولات اساسی بخصوص چغندر قند و ذرت ممکن است بر میزان سطح زیر کشت این محصولات بخصوص کشت پاییزه چغند قند اثر نامطلوبی داشته باشد. الگوی موجود برای نهاده های آفتکش و بذر را می توان برای کود نیز مشاهده کرد؛که قطعا کاهش واردات کود بخصوص کودهای فسفره و میکرو بر کاهش تولید و افت کیفیت محصولات موثر خواهد بود. با توجه به اهتمام وزارت جهاد کشاورزی بعنوان متولی تولید محصولات کشاورزی به افزایش بهره وری آب در کشاورزی و به تبع آن عملکرد تولید، توجه به مدیریت حاصلخیزی خاک، بهبود برنامه تغذیه گیاهی کشور و ارتقا پارامترهای موثر خاک بجز مدیریت دقیق تدارکات کود در کنار همکاری وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت بعنوان متولیان امکان پذیر نخواهد بود.

موضوع دیگر ابهاماتی است که در تخصیص ارز نهاده های کشاورزی صورت میگیرد. بر مبنای آمار جمهوری اسلامی ایران، قیمت تمام شده ارز برای نهاده ها 4200 تومان است. اما براساس اعلام بانک مرکزی ارز تخصیصی به این گروه کالایی، نیمایی می باشد. این ابهامات در کنار مدیریت تدارکات نامناسب نهاده ها می تواند باعث ضرر جبران ناپذیری به کشور در شروع فصل زراعی جدید شود.

      2- صادرات بخش کشاورزی

علی رغم افزایش مقدار و ارزش صادرات محصولات بخش کشاورزی در پنج ماه نخست جاری، قیمت واحد (دلار بر تن) این محصولات نسبت به مدت مشابه با کاهش همراه بوده است که این موضوع سبب می شود توجه به ارتقا کیفیت محصول تولیدی، بسته بندی آن و بازاریابی مناسب محصولات کشاورزی علاوه بر دولت، مد نظر فعالان بخش خصوصی بعنوان اولویت قرار گرفته و با توجه به تحریم های همه جانبه، صادرات محصولات بخش کشاوری ارز آورزی مناسبی را برای کشور به همراه داشته باشد.

• میزان بارندگی:

طی یازده ماه گذشته از سال آبی 99-1398میزان بارندگی 294.5 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل  6.7 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (30 ساله) 29.1 درصد افزایش داشته است.[4]

[1]شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.

[2] شامل: "شیرینی و شکلات" و "بیسکویت و ویفر"

^{3 4 5}[1] آمار نامه جلد یک  سال زراعی 98-97 وزارت جهاد کشاورزی

  [4] منبع: سازمان هواشناسی کشور- مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران

اقتصاد کشاورزی ایران در یک نگاه

اقتصاد کشاورزی ایران در یک نگاه با هدف ارائه تصویری کلی از آمار و ارقام اقتصادی و تولیدی بخش کشاورزی تهیه شده و امکان دسترسی سریع و آسان مخاطبان به آمار و اطلاعات بخش کشاورزی را فراهم می­سازد. این آمار مستند به معتبرترین منابع رسمی منتشر کننده آمار در کشور است.

آمار مربوط به ارزش افزوده بخش کشاورزی، تولید ناخالص داخلی کشور، سرمایه­گذاری، موجودی سرمایه و تسهیلات پرداختی به بخش کشاورزی از بانک مرکزی، کلیه آمارهای مرتبط با شاغلین بخش، هزینه تولید محصولات زراعی و قیمت فروش محصولات زراعی، باغی و دام از مرکز آمار ایران، اهداف برنامه از سند برنامه ششم، شاخص‌­های بهره‌­وری از سازمان ملی بهره‌­وری ایران، تولیدات کشاورزی اعم از زراعی، باغی، دام، شیلات و طیور و بیمه محصولات کشاورزی برگرفته از آمارنامه­‌های وزارت جهاد کشاورزی و آمار تجارت محصولات کشاورزی و صنایع غذایی نیز از گمرک جمهوری اسلامی ایران اخذ شد. سایر آمار شامل رشدها، سهم‌­ها، نسبت­ها، شاخص کارایی سرمایه، سود حاصل از فروش محصولات زراعی و ضریب نفوذ بیمه با استفاده از آمار و اطلاعات منابع آماری فوق محاسبه و در جدول درج گردید.

 دانلود متن کامل گزارش

خلاصه  گزارش اقتصاد کشاورزی سال‌های 1395 الی 1397

بررسی و رصد پیوسته وضعیت کلان بخش کشاورزی با ایجاد یک نگاه جامع و فراگیر بر متغیرهای مختلف تأثیرگذار بر بخش، از یک منظر می­تواند آسیب‌­های احتمالی که ممکن است در آینده بر کسب­وکارهای کشاورزی وارد شود را پیش­‌بینی کرده و هشدار دهد و از منظری دیگر می­‌تواند مشکلات راهبردی و کلان که در حال حاضر گریبان­‌گیر فعالان بخش خصوصی بوده و مانع پیشرفت و یا کند شدن سرعت پیشرفت فعالیت­‌های کشاورزی می­شود، شناسایی و ارزیابی نماید. گزارش حاضر نیز وضعیت بخش کشاورزی را از جنبه­‌های مختلف اقتصاد کلان، وضعیت تولید، تجارت و بیمه ارزیابی نموده و ضمن تشریح سیمای بخش کشاورزی از منظر آمار، مشکلات و موضوعاتی که فعالان بخش کشاورزی به لحاظ برنامه­‌ریزی­‌ها و سیاست­‌گذاری­های کلان کشوری با آن مواجه هستند و در متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص­‌های غیراقتصادی بخش متبلور می­شود، بررسی کرده است.

در بخش اقتصاد کلان، متغیرهای ارزش افزوده بخش کشاورزی، رشد اقتصادی بخش، اندازه بخش کشاورزی در قیاس با کل اقتصاد، تعداد شاغلین بخش در مقایسه با سایر بخش­‌های اقتصادی، درآمد سرانه شاغلین و ساختار اشتغال بخش، نقش بخش خصوصی در اشتغال کشاورزی، میزان تشکیل سرمایه و سهم آن از کل سرمایه­‌گذاری اقتصاد، تسهیلات دریافتی، بهره‌وری نهاده­‌های نیروی کار، سرمایه و کل عوامل تولید و شاخص کسب و کار بخش کشاورزی بررسی و تحلیل شد.

در بخش تولید، به تفکیک هر یک از زیربخش­های زراعت، باغبانی و دام-طیور-آبزیان میزان تولید، سطح تطابق عملکرد برنامه­‌های توسعه با اهداف تعیین شده، ضرایب خودکفایی، قیمت محصولات، و تحلیل هزینه و فایده منحصراً برای محصولات زراعی (به دلیل دسترسی به اطلاعات) انجام شد.

در بخش تجارت، وضعیت صادرات و واردات و تراز تجاری بخش کشاورزی به تفکیک گروه­‌های اصلی شامل کشاورزی، صنایع غذایی، زراعت، باغبانی و دام-طیور-آبزیان صورت گرفت و میزان ارزبری یا ارزآوری هر یک از گروه­ها و ساختار تجارت بخش ارزیابی و رصد شد. همچنین وضعیت مهمترین محصولات تجاری کشور نیز تحلیل گردید.

در بخش بیمه، تغییرات پوشش بیمه در زیربخش­های مختلف کشاورزی، میزان غرامت پرداختی و حق بیمه دریافتی از کشاورز، ضریب نفوذ بیمه و عملکرد درآمدی صندوق بیمه محصولات کشاورزی بررسی و تحلیل شد.

 دانلود متن کامل گزارش

انتشار گزارش اقتصاد کشاورزی سال­‌های 1395 الی 1397

 پایش و بررسی سالانه تحولات اقتصادی بخش کشاورزی در انطباق با برنامه‌­های پنج ساله توسعه یکی از فعالیت‌­های مستمر مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران است. این مطالعه با بررسی و رصد پیوسته وضعیت کلان بخش کشاورزی با ایجاد یک نگاه جامع و فراگیر بر متغیرهای مختلف تأثیرگذار بر بخش، از یک منظر آسیب­‌های احتمالی که ممکن است بر کسب­‌ وکارهای کشاورزی وارد شود را پیش­‌بینی کرده و هشدار دهد و از منظری دیگر مشکلات راهبردی و کلان که در حال حاضر گریبان­‌گیر فعالان بخش خصوصی بوده و مانع پیشرفت و یا کند شدن سرعت پیشرفت فعالیت‌­های کشاورزی می­شود را شناسایی و ارزیابی می­نماید. این مطالعه وضعیت بخش کشاورزی را از جنبه‌های مختلف اقتصاد کلان، وضعیت تولید، تجارت و بیمه ارزیابی نموده و ضمن تشریح سیمای بخش کشاورزی از منظر آمار، مشکلات و موضوعاتی که فعالان بخش کشاورزی به لحاظ برنامه‌­ریزی‌­ها و سیاست­‌گذاری‌­های کلان کشوری با آن مواجه هستند و در متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص­‌های غیراقتصادی بخش متبلور می‌­شود را بررسی نموده است. در پایان با رویکرد رفع موانع و ایجاد رونق در کسب و کارهای بخش کشاورزی، ارتقای جایگاه بخش در اقتصاد ملی و بالطبع در معیشت فعالان اقتصادی بخش کشاورزی به طور مستقیم و سایر بخش­ها به طور غیرمستقیم پیشنهاداتی ارائه می­دهد که قابل ارائه به مراجع مختلف تصمیم‌­گیر و تصمیم‎­ ساز بوده و با توجه به راهبردی بودن مطالعات صورت گرفته در این مرکز، از برایند نتایج و پیشنهادات مطرح شده، یک پیشنهاد راهبردی ارائه داده است. پنجمین شماره از گزارش اقتصاد کشاورزی ایران برای سال­های 1395 الی 1397 در مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در شهریور ماه سال جاری چاپ و منتشر شده است.

بر اساس نتایج این گزارش کمبود شدید دسترسی به سرمایه و توان مالی ضعیف فعالان خرد، بی­‌ثباتی بازار و نوسان قیمت­ها (مؤثرترین عامل از دید فعالان بخش کشاورزی)، وابستگی شدید و تهدیدکننده صنعت طیور به نهاده­‎های وارداتی و موقعیت انحصاری واردکنندگان این نهاده­‌ها، نداشتن استراتژی صادراتی مشخص و عدم بهره­‌گیری از شیوه­‌های حفظ و ثبات بازار صادراتی و تقویت صادرکننده در بازارهای جهانی که در این سال به منفی شدن تراز تجاری محصولات دام، طیور و آبزیان برای اولین بار طی چند سال اخیر و افت شدید صادرات مستعدترین محصول صادراتی کشاورزی ایران یعنی پسته انجامید، عدم آگاهی فعالان بخش کشاورزی از کارکردهای بیمه و سابقه و عملکرد ضعیف صندوق بیمه در پرداخت به موقع غرامت­‌ها از اصلی­‌ترین چالش­‌هایی است که بخش کشاورزی در سال 1397 با آن دست و پنجه نرم کرده است. برخی از این­ها چالش­‌های قدیمی و مزمن بخش کشاورزی و برخی عارضه‌­های جدیدی است که در این سال بر بخش وارد شده است.

از سوی دیگر بهره­‌وری بالاتر استفاده از عوامل تولید در بخش کشاورزی در مقایسه با کل اقتصاد آن هم در شرایطی که همواره سهم کمتری از سرمایه به این بخش اختصاص یافته است، شناسایی پتانسیل توسعه کشت دیم برخی محصولات نظیر پرتقال با توجه به کمبود منابع آبی کشور، مزیت کشور در تولید عسل و آبزیان و افق روشن تولید این دو محصول به ویژه آبزیان، پتانسیل توسعه صادرات محصولات صنایع غذایی و محصولات گروه باغبانی و سبزی و صیفی که همواره از تراز تجاری مثبت برخوردار بوده­اند از جمله پتانسیل­‌ها و توان­مندی­‌های بخش کشاورزی است که می­‌تواند در برابر نقاط ضعف آن مبنای برنامه­ریزی­‌های توسعه و پیشرفت بخش باشد.

این گزارش با تأکید بر نیاز بخش کشاورزی به مدیریت یکپارچه، هوشمند و پایدار در همه عرصه­‌ها به ویژه در «تأمین نهاده و تولید محصول کشاورزی» با هدف ارتقای بهره‌­وری، کاهش هزینه‌های تولید، و بهبود کیفیت و سلامت محصول، «بازاریابی و بازاررسانی محصول»، «توسعه صادرات کشاورزی» در جهت پایداری فعالیت کشاورزی و «تأمین مالی و سرمایه­‌گذاری» فعالیت­‌های کشاورزی لزوم برخورداری از یک نگاه زنجیره محور بر توسعه فعالیت­‌های کشاورزی و بازنگری استراتژی توسعه این بخش در چارچوب اسناد بالادستی و استراتژی‌­های کلان اقتصادی کشور را به عنوان پیشنهاد راهبردی خود مطرح کرده است.

برای مشاهده خلاصه مدیریتی این گزارش به لینک زیر مراجعه نمایید:

خلاصه  گزارش اقتصاد کشاورزی سال‌های 1395 الی 1397

برای مشاهده گزیده آمارهای اقتصادی – کشاورزی مورد استفاده در این گزارش به لینک زیر مراجعه نمایید:

گزیده آمارهای اقتصادی – کشاورزی سال‌های 95 الی 97

برای دریافت متن کامل این گزارش با مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی به شماره 85732846 تماس حاصل فرمایید.